Paribu’nun BloombergHT ekranlarında haftada iki kez canlı yayınlanan gündem özeti Paribu Gündem, 2025’te kripto varlık piyasalarında, blokzincir ekosisteminde, regülasyon cephesinde, yapay zeka ve teknoloji dünyasında yaşanan gelişmeleri özetledi.
“Kriptoda neler oldu?” sorusuna yanıt veren bu yazıda; Paribu Gündem yayınlarında sıkça konuşulan, 2025’in temel kripto anlatılarına dönüşen ve yapay zeka gelişmelerine yön veren önemli temalar, 8 başlık altında özetleniyor.
Rakamlarla kriptoda 2025
ABD’de seçim kampanyasında kripto dostu söylemlere sıkça yer veren Donald Trump’ın 2024 sonunda Beyaz Saray’daki ikinci dönemini garantilemesi, 2025’i kripto ekosistemi açısından büyük umutlarla başlattı. Bu umutlar, yılın belirli dönemlerinde, özellikle Bitcoin’de karşılık buldu. 2026, önemli kripto varlıklarda tüm zamanların en yüksek seviyelerinin yılıydı.
- Bitcoin 126 bin dolarla,
- Ethereum 4.953 dolarla,
- Solana 295,83 dolarla,
- XRP 3,65 dolarla,
- Sui 5,36 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyelerini 2025’te tazeledi.
Kripto varlıkların toplam piyasa değeri 2025’in üçüncü çeyreğinde 4,2 trilyon dolara kadar yükseldi. Stabil kripto varlık işlem hacmi Ocak – Temmuz 2025 arasında 4 trilyon doları aşarak yıllık bazda %83 arttı. a16zcrypto’nun verilerine göre blokzincirleri saniyede 3.400 işlemi işleyecek kapasiteye ulaştı ve bu, son beş yılda 100 katlık bir kapasite artışı anlamına geldi. Kripto varlık mobil cüzdan kullanıcı sayısı da 2024’e kıyasla %20 artışla tüm zamanların rekorunu kırdı. Küresel kripto sahiplerinin sayısının 716 milyona ulaştığını öngören a16zcrypto, dünya çapında aylık aktif kripto kullanıcı sayısının 40 ila 70 milyon arasında olduğunu tahmin etti.
Makro perspektifler
2025’te kripto varlık piyasalarındaki fiyat hareketlerine yön veren makro gelişmelerin başında Trump’ın gümrük tarifeleri konusundaki belirsizlikler ve küresel ticaret gerilimleri vardı. Şubatta ABD’nin Çin’den ithal edilen yaklaşık 6 bin ürüne uyguladığı ek gümrük vergileri, Çin’in misillemesiyle karşılandı. Daha büyük sarsıntı ise Nisan 2025’te açıklanan ek gümrük vergileriyle yaşandı. 7 Nisan Pazartesi günü, tarife açıklamasını takip eden ilk 24 saatte kripto varlık piyasasının toplam değeri yüzde 12, Bitcoin fiyatı yüzde 9 geriledi. Öte yandan, ABD’de tarihin en uzun hükümet kapanması, kripto varlık piyasalarındaki belirsizliği artırdı ve ABD’de regülasyonda gecikmelere yol açtı.
2025’te yıldızı parlayan varlıklardan biri de altın oldu. Ekim ayının ilk günlerinde ons altın, tarihinde ilk kez 4.500 dolar seviyesini aştı. CoinGecko verilerine göre aynı dönemde, altın fiyatını takip eden stabil kripto varlıkların piyasa değeri de 3 milyar doların üzerine çıktı. ABD’de faiz indirimi beklentileri ve jeopolitik risklerden beslenen ons altın fiyatları ekim ayında, tek günde 12 yılın en sert günlük kaybını yaşayarak düzeltme gördü.
2025’te dijital varlıkların küresel çapta benimsenmesine ilişkin tabloda da değişiklikler oldu. Hindistan 2024’teki gibi ilk sırayı korudu, ABD ikinci sırada yer aldı. Ancak Pakistan, Endonezya’yı geride bırakarak üçüncü sıraya yükseldi. Türkiye, küresel kripto adaptasyonu sıralamasında Birleşik Krallık, Arjantin ve Meksika’nın önünde, 16’ncı sırada konumlandı.
ABD’den “kripto dostu” hamleler
Trump yönetimiyle, ABD bürokrasisinde kripto dostu isimlerin sayısı arttı. ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun (SEC) başkanlık koltuğuna kripto varlıklara yakınlığıyla bilinen Paul Atkins geçti. Aptos Labs Kurucu Ortağı ve CEO’su Avery Ching, ABD Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu’nun (CFTC) Dijital Varlık Piyasaları Alt Komitesi’ne katıldı. Ekim 2025’te Trump yönetimi, CFTC başkanlığına SEC’nin kripto görev gücünde görev yapan Michael Selig’i aday gösterdi. Selig, Senato tarafından aralık ayının sonlarında onaylandı. David Sacks, “kripto çarı” olarak atandı. Göreve gelişinin dördüncü gününde SEC’nin en öncelikli görevinin “dijital varlıklar için net bir düzenleyici çerçeve oluşturmak” olduğunu söyleyen Paul Atkins liderliğinde, ABD finansal piyasalarını blokzincire taşımanın yollarını araştırmak üzere, Project Crypto kuruldu.
Atamaların yanı sıra sektörle kurulan ilişkiler de yeniden ele alındı. Donald Trump, 7 Mart’ta dijital varlık sektörünün temsilcilerini Beyaz Saray’da gerçekleştirilen kripto varlık zirvesinde ağırladı. Kripto görev gücü ilk toplantısını 21 Mart’ta gerçekleştirdi. SEC, Immutable gibi projelere yönelik soruşturmaları kapattı. Trump, ABD Gelir İdaresi’nin (IRS) 2024’te merkeziyetsiz finans (DeFi) platformlarını “broker” olarak tanımlayan ve platformlara vergi raporlama yükümlülüğü getiren kararın iptalini onayladı.
Türkiye’de ve dünyada regülasyon
Türkiye’de 2025’in ana teması yasal düzenlemelerdi. Şubat 2025 itibarıyla Seyahat Kuralı’nın (Travel Rule) kripto varlık şirketleri tarafından uygulanması da zorunlu hâle getirildi. Türkiye kripto varlık sektörünün yakından beklediği ikincil düzenlemeler, Mart 2025’te yayımlandı. Kuruluş, faaliyet ve çalışma esaslarına dair net bir çerçeve çizen ikincil düzenlemelerde, faaliyet izni başvurusu için ilk final tarih 30 Haziran olarak belirlendi. 25 Nisan 2025’ten itibaren hesap doğrulamada yeni gereklilikler uygulanmaya başlandı.
Mayıs 2025’te yayımlanan Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) bülteninde, KVHS’ler için rezerv kanıt denetimi uygulama esasları belirlendi ve yılda 4 kez denetim şartı getirildi. Aynı dönemde TÜBİTAK, kripto varlık hizmet sağlayıcıların (KVHS) bilgi sistemleri ve teknolojik altyapı kriterlerini belirledi. Haziran 2025’te kripto varlık çekme süreçlerini etkileyen 48-72 saat kuralı ve stabil kripto varlık transferlerinde yeni sınırlamalar devreye alındı. Bilgi Sistemleri Tebliği de 30 Haziran’da yürürlüğe girdi. Son olarak ekim ayında güncellenen MASAK Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılar Rehberi’yle yeni müşteri kabulünde canlılık testi – görüntülü görüşme ikiliği ortadan kaldırılırken, saklama kuruluşlarıyla platformların rollerini netleştirildi.
ABD de 2025’te dijital varlıkların regülasyonuna yönelik önemli adımlar attı. 14-18 Temmuz haftasını “kripto haftası” ilan eden Temsilciler Meclisi, bir haftayı GENIUS, CLARITY ve Anti-CBDC gibi tasarıları görüşmeye ayırdı. Stabil kripto para ihracını düzenleyen GENIUS martta Senato’nun bankacılık komitesinden geçti. ABD Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi 2 Nisan 2025’te, stabil kripto varlıklar için şeffaflık ve hesap verilebilirliği hedefleyen STABLE Yasası’nı oy çokluğuyla onayladı. ABD’deki en önemli kazanım, temmuzda Trump tarafından imzalanarak yasalaşan GENIUS oldu. Yılın sonuna doğru ABD’de bütçede uzlaşılamaması nedeniyle kapanan hükümet, kripto varlık düzenlemelerindeki ilerlemeyi de sekteye uğrattı. Yılın son günlerinde yasal takvime kripto varlık gelirlerinin vergilendirilmesini konu alan PARITY eklendi.
Hindistan Merkez Bankası, küresel kripto varlık gelişmelerini ve politikalarını yakından takip ettiklerini söyledi. Devlet destekli stratejik Bitcoin rezervi oluşturacağını duyuran Pakistan dijital varlıklara odaklanan yeni bir düzenleyici otorite hayata geçirdi. Mart ayında Japonya Finansal Hizmetler Ajansı’nın kripto varlıklara finansal ürün statüsü kazandırmak için Finansal Araçlar ve Borsa Yasası’nı revize etmeyi planlandığı basına yansıdı. Büyük şirketlerin yuana endeksli bir stabil kripto varlık geliştirme çağrıları karşısında Çin yönetiminin dahi tavrında yumuşama olabileceği konuşuldu. Diğer yandan Rusya Merkez Bankası, kripto varlık ticaretini serbestleştirecek bir öneri sundu. Yıl boyunca stabil kripto varlıklar, saklama hizmetleri ve KVHS’lerin finansal dayanıklılığı konusunda görüş toplayan Birleşik Krallık finansal otoritesi, nihai kuralları 2026’da yayımlamayı planlıyor.
Kripto hazine şirketleri, ETF’ler ve kurumsal benimseme
ABD başta olmak üzere birçok ülkede, Strategy’nin açtığı yolu yeni şirketler izlemeye başladı ve kripto varlıklar, bir hazine varlığı olarak konumlandı. Elinde tuttuğu Bitcoin sayısı 671 bini aşan Strategy, hâlâ liderliğini koruyor. Strategy’ye rakip olarak kurulan ve New York Borsası’nda işlem görmeye başlayan Twenty One Capital ise BitcoinTreasuries verilerine göre 43.500’den fazla Bitcoin ile hazinesinde Bitcoin tutan en büyük 100 halka açık şirket arasında üçüncü sırada. Japonya’nın Strategy’si olarak anılan Metaplanet ve oyun perakendecisi GameStop, “kripto hazine şirketi” manşetlerinde adına sıkça rastlanan diğer şirketler olarak öne çıktı. Bitcoin ne kadar hazine varlıkları içinde öne çıksa da, 2025’te Bit Digital, BitMine ve SharpLink Gaming gibi şirketlerin öncülüğünde, Ethereum da hazine varlığı olarak kabul görmeye başladı ve bu şirketlerin ETH varlığı 4,4 milyonu aştı. Solana hazine şirketi SOL Strategies, Nasdaq’ta işlem görmeye başladı.
2025’te Circle, Bullish, eToro, Galaxy Digital gibi kripto yerlisi veya kripto dostu şirketler rekor değerlemelerle halka arz oldu. Coinbase – Deribit, Kraken – Ninja Trader, Ripple – Hidden Road, Naver – Upbit ve Paribu – CoinMENA gibi anlaşmalarla kripto birleşme ve satın almalarının büyüklüğü 8,6 milyar doları aştı ve konsolidasyon trendine işaret etti.
Kripto varlıkların kurumsal benimsemesinde yeni bir dönem başlatan borsa yatırım fonu (ETF) piyasası da 2025’te SOL, XRP, SUI gibi yeni varlıklarla çeşitlendi. BlackRock’ın Bitcoin’i izleyen fonu IBIT 1 yıldan kısa sürede 70 milyar dolar büyüklüğe ulaşarak rekor kırdı. Öte yandan spot Ethereum ETF’leri, kurumsal ilginin etkisiyle 2025’in üçüncü çeyreğinde BTC ETF’lerinden daha fazla giriş gördü.
Geleneksel sermaye piyasaları, ETF’lerin ve kripto odaklı şirketlerin desteğiyle dijital varlıklara daha da yakınlaştı. Harvard Üniversitesi, portföyündeki Bitcoin ETF miktarını 3 katına çıkardı. Abu Dhabi Varlık Fonu BlackRock’ın IBIT fonuna yatırım yaptı. ABD’deki 12 eyaletin emeklilik fonları, portföylerine kripto odaklı hisseler ekledi. Goldman Sachs’ın Bitcoin ETF portföyü 1,5 milyar dolara çıktı. JPMorgan, müşterilerinin Bitcoin satın almasına izin verdi ve BTC/ETH varlıkların kurumsal müşteriler tarafından kredi teminatı olarak kabul etmeyi değerlendirmeye başladı. Stabil kripto varlıklardan sonra gerçek dünya varlıklarının tokenizasyonu (RWA) pazarının güçlü ürünlerinden sayılan BlackRock BUIDL, 1 milyar dolar büyüklüğü aştı. S&P Global, 15 kripto varlık ve 35 kripto varlıkla ilişkili hisse senedinden oluşan S&P Digital Markets 50 hibrit endeksini piyasaya süreceğini duyurdu.
Stabil kripto varlık yarışı
Stabil kripto varlıklar, ürün – pazar uyumu bağlamında 2025’te de sıkça konuşulmaya devam etti. ABD’de yaşanan düzenleyici gelişmeler, bankaların da stabil kripto varlıklara ilgisini beraberinde getirdi. Uluslararası ödemeler gibi alanlarda sağladığı avantajlarla öne çıkan stabil kripto varlıkların (stablecoin) piyasa değeri Ocak – Kasım 2025 döneminde yüzde 50’ye yakın arttı. Ekim ayında stabil kripto varlık işlem hacmi 4,5 trilyon doları aşarak rekor kırdı. TRM Labs verileri, stabil kripto varlıkların tüm zincir üstü işlem hacminin yüzde 30’unu oluşturduğunu gösterdi.
Dünyanın ilk yene sabitlenen stabil kripto parası piyasaya sürüldü. Güney Kore’nin teknoloji devlerinden Kakao’nun won’a sabitlenen bir stabil kripto varlığa hazırlandığı öğrenildi. Kanada hükümeti stabil kripto varlıklara özel bir yasal çerçeve yayımladı. Birleşik Krallık merkez bankası, stabil kripto varlıkları “gelecekte ödemelerde kullanılacak yeni bir para formu” olarak tanımladı.
Klarna gibi fintech yerlileri kendi stabil kripto varlıkları için harekete geçerken US Bank, JPMorgan, Bank of America gibi Wall Street bankaları da stabil kripto varlık fırsatlarını araştırmaya başladı. Visa, ABD’deki bankalar ve fintech şirketlerinin, işlemlerini Solana ağında USDC kullanarak gerçekleştirmesine olanak tanıyacak yeni bir hizmet başlattı. İnternet Sisteme ilk katılan Cross River Bank ve Lead Bank oldu. ING ve Unicredit’in de aralarında olduğu Avrupa merkezli dokuz banka, euro’ya sabitlenmiş bir stabil kripto varlık geliştirmek için konsorsiyum oluşturdu.
Birleşik Krallık merkezli finans kuruluşu Standard Chartered, stabil kripto varlıkların toplam piyasa değerinin 2028’e kadar 2 trilyon dolara ulaşabileceğini öngördü. İnternet trafiğinin neredeyse %20’sini üzerinden geçiren Cloudflare, NET Dollar isimli bir stabil kripto varlık piyasaya süreceğini duyurdu. Kişisel cüzdan sağlayıcısı Exodus da stabil kripto varlık planlarını paylaştı. Tüm bu gelişmeler yaşanırken en büyük stabil kripto varlık USDT’nin ihraççısı Tether, 9 ayda 10 milyar dolar kâr açıkladı.
Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) gibi otoriteler, kripto varlıkların a dair endişelerini paylaştı. IMF, stabil kripto varlıkların zayıf para sistemlerine sahip ülkelerde para ikamesini hızlandırabileceği ve merkez bankalarının sermaye akışları üzerindeki kontrolünü azaltabileceği uyarısında bulundu. ECB, stabil kripto varlıkların hızlı büyümesinin potansiyel finansal istikrar endişelerine yol açabileceğini belirtti.
Ekosistemden öne çıkanlar
Uzun süredir “hikaye eksikliği” ile eleştirilen Ethereum, iki önemli güncelleme geçirdi. Staking verimliliği, kullanıcı deneyimi iyileştirmesi ve ölçeklenme kapasitesi artışı odağıyla gerçekleştirilen Pectra, 7 Mayıs’ta devreye alındı. Katman-2 maliyetlerini düşürme amacıyla hayata geçirilen 2025’in ikinci Ethereum hard fork’u olan Fusaka, aralık başında gerçekleştirildi.
Öte yandan Katman-1 ağ rekabetine iki yeni oyuncu eklendi. Finansal altyapı sağlayıcısı Stripe, stabil kripto varlık ödemelerinde kullanılmak üzere Ethereum uyumlu Katman-1 ağı Tempo’yu piyasaya süreceğini duyurdu. USDC’nin ihraççısı Circle da stabil kripto varlıklara odaklanan Katman-1 ağı Arc’a dair ayrıntılar paylaştı.
Yapay zeka ve ötesi
Paribu Ventures tarafından, Paribu Gündem yayınları için derlenen yapay zeka ve teknoloji gelişmelerinde ana tema yapay zeka, en çok konuşulan konu da OpenAI oldu. OpenAI’ın yıllık geliri ChatGPT etkisiyle 10 milyar doları aştı ve şirket, 2029’a kadar 125 milyar dolar gelir hedeflediğini paylaştı. Önümüzdeki 8 yılda veri merkezlerine yaklaşık 1,4 trilyon dolar yatırım yapmayı planlayan OpenAI, yalnızca ChatGPT mobil uygulamasından 2 milyar dolar indirme geliri elde etti. Öte yandan Google’ın Gemini ürününün mobilde ChatGPT’nin kullanıcı sayısının yarısına ulaşması ve web trafiğinde ikinci sıraya yerleşmesi, OpenAI’da ChatGPT için “kırmızı alarma” sebep oldu. Şirket, 2025’in sonlarında, Google’ın dikkat çeken görsel üretme aracı Nano Banana’ya rakip olarak lanse edilen, ChatGPT için yeni görsel üretim modeli GPT Image 1.5’i duyurdu.
Yapay zeka ajanlarının (agentic AI) alışveriş deneyimine getirdiği yenilikler de Paribu Gündem yayınlarında yer buldu. Visa yapay zeka asistanlarının alışveriş yapmasını sağlayan Intelligent Commerce altyapısını, Mastercard ise Agent Pay çözümünü duyurdu. Salesforce ve Zendesk, müşteri hizmetleri ve satış süreçleri için otonom yapay zeka ajanlarını devreye aldı. Shopify, yapay zeka kaynaklı trafiğin 7 kat arttığını açıklarken; ChatGPT, Perplexity ve Gemini’ın web sitelerine 1 milyarın üzerinde yönlendirme yaparak trafiği %357 artırdığı tespit edildi.
Bu metnin amacı, 2025 yılında Türkiye ve dünya genelinde kripto varlık piyasaları ile düzenlemelerindeki önemli gelişmeleri aktarmakla sınırlıdır. İşbu metin kişisel yatırım hizmetleri veya başka herhangi bir tavsiye niteliğinde bilgi içermemektedir. Bu metindeki hiçbir bilgi, kişisel yatırım hizmetleri veya tavsiyesi sağlamak amacıyla hazırlanmamıştır ve yatırım tavsiyesi niteliğinde değildir.
Kullanıcılar kendi yatırım kararlarını vermekten bizzat sorumludur. Paribu, burada sağlanan bilgilerin kullanımından kaynaklanan herhangi bir zarar ve/veya kayıptan sorumlu değildir. Geçmiş dönemde yaşanan gelişmeler ve kripto varlık piyasasındaki değişimler, gelecekteki sonuçların göstergesi değildir. Yatırımınız değer kazanabileceği gibi değer de kaybedebilir. Bağımsız bir yatırım kararı vermeden önce kişisel durumunuzu ve finansal hedeflerinizi göz önünde bulundurunuz.
