Madencilik (mining) nedir?

Madencilik (mining), donanım ve yazılımlar aracılığıyla kripto para üretiminin yanı sıra kripto para transferlerinin kaydının ve onayının yapılmasıdır. Her yeni birim üretildiğinde, oluşan blokların çözülmelerinin zorluk seviyeleri de artar. Bu nedenle madencilik için çok güçlü işlemcilere sahip bilgisayarlar gerekir.

Madencilik (mining) yapan kişilere dilimizde “madenci”, İngilizcede “miner” denir.

Kripto para madenciliği temel olarak iki önemli amaca hizmet eder:

• Bitcoin örneğini ele alırsak; madencilik, Bitcoin ağı içinde dağıtılan işlem bilgilerinin doğrulanması ve blokzincirde saklanması işlemidir.
• Madencilik, yayınlanan işlemin geçerli olup olmadığını tanımlamak için Bitcoin düğümleri için güvenli, müdahale edilmeye dayanıklı bir konsensüs ekosistemi oluşturur. Bir Bitcoin işleminin harcanabilir olmasını sağlamak için en az altı ağ onayı olmalıdır.

Tıpkı bir merkez bankasının para basması ve yeni notlar yayınlaması gibi, Bitcoin için arz madencilik yoluyla oluşur.

Madencilik sürecinin sonunda yeni Bitcoin üretilir. Bununla birlikte, ödül, değerli metallerin madenciliği gibi, azalan getirileri simüle edecek şekilde tasarlanmıştır.

Madenciler temel olarak yeni işlemleri onaylar ve bunları küresel defter olan blokzincire kaydeder. Son bloğun oluşmasından sonraki 10 dakika içinde gerçekleşen işlemleri içeren her yeni blok “kazınmış” olarak adlandırılır.

Bu işlemler daha sonra blokzincire eklenir. Bir işlemin, bir bloğun parçası haline geldiği ve blokzincire eklendiğinde onaylandığı söylenir. Bitcoin alıcısı, Bitcoin’i yalnızca işlem onaylandığında harcayabilir. Ancak, tüm bunlar önemli miktarda bilgisayar hesaplama gücü gerekir. Peki, madenciler neden bunu yapıyorlar? Çünkü ödüllendiriliyorlar.

Madenciler sağladıkları güvenlik karşılığında iki tür ödül alırlar:

1. Doğrulanan ve bloka dahil edilen tüm işlemlerin işlem ücretleri, madencilere ödül olarak verilir.

• Her işlem tipik olarak bir işlem ücreti içerir. Bu, işlemin girdileri ve çıktıları arasında bir Bitcoin fazlası şeklinde alınır.
• Kazanan Bitcoin madencisi, kazanan blokta yer alan işlemler hakkında fazladan Bitcoin alma hakkı kazanır.

1. Her yeni blokta oluşturulan yeni paralar blok ödülleri olarak bilinir.

• Madencinin bir bloktan alabileceği yeni oluşturulan maksimum Bitcoin miktarı, her 4 yılda bir (her 210.000 blokta) yarıya indirilecek şekilde programlanır.
• Ocak 2009’da ödül blok başına 50 Bitcoin idi. Bu daha sonra Kasım 2012’de blok başına 25 Bitcoin’e, Temmuz 2016’da 12,5 Bitcoin’e düşürüldü.
• Mayıs 2020’de gerçekleşen yarılanma ile ödül 12,5 BTC’den 6,25 BTC’ye düştü.
• Aynı formülle, ödüller 2140 yılına kadar azalmaya devam eder.

Popüler madencilik donanımları 

Madencilik birden fazla yöntemle yapılabilir: CPU, GPU, ASIC ve bulut madenciliği.

• CPU madenciliği; donanımlı ve işlemcisi yüksek bilgisayarlarla yapılabilen, en eski madencilik yöntemi olarak karşınıza çıkar. Fazla enerji tüketir, makinelerin ömrü ile orantılı olarak risk taşır.
• GPU madenciliği; CPU’nun daha geliştirilmiş, verimli ve ekonomik versiyonudur ve en çok tercih edilen madencilik türüdür. Birden fazla ekran kartı, donanımlı bir işlemci gibi teçhizatlarla uygulanır.
• Bulut madenciliği; madencilikte gelinen son teknoloji olarak tanımlanabilir. Bu yöntemde, GPU madenciliği yapan kişi ya da kuruluşlarla anlaşma sağlanarak onların madencilik işlevlerini kiralanır. Belirlenen zaman dilimi kadar kiralanan madencilik sisteminde, süre sonunda yapılan işlemin masrafları düşürülerek, belli miktarda kripto para kazanılır.
• ASIC madenciliği; en güçlü madencilik yöntemidir. Bu yöntemi uygulayan herkes çok yüksek miktarda kripto para üretebilir ve bunun adil olmayan dağılımları ortaya çıkabilir. Bu yüzden tercih edilmiyor hatta yasaklanması öne sürülür.

CPU ve GPU madenciliği, bireysel kullanıcılar arasında yaygın olarak tercih edilen yöntemlerdir çünkü bu teknikler genellikle daha ulaşılabilir donanımlarla uygulanabilir. Buna karşın, ASIC ve bulut madenciliği ise çok daha güçlü ve yüksek verimlilik sağlayan seçeneklerdir. Ancak bu yöntemler, yüksek maliyetleri ve adil olmayan kripto para dağılımı gibi tartışmalı yönlerinden dolayı pek çok tartışmaya konu olur. 

Madenciliğin Bitcoin ekosistemindeki rolü

Bitcoin ekosisteminin kullanımı kadar önem taşıyan bir diğer konu sistemin güvenliği ve bütünlüğüdür. Madencilik bu aşamada önemli bir rol oynar çünkü hem yeni Bitcoin’lerin oluşturulduğu hem de doğrulanan işlemlerin blokzincire eklendiği bir aşama olarak bilinir. Tüm bu işlemlerin eksiksiz gerçekleşmesinde ve hata payı olmamasında madencilik havuzu önemli bir detay olarak bilinir. İşlemlerin gerçekleştirilmesi, doğrulanması, yeni bloklar eklenmesi sürecinde yazılımda karmaşıklık görülebilir. Madencilik, bu karmaşık yazılım sorunlarını gidermek için aktif rol oynar.

Bitcoin’de arz sınırının olması yine çözülmesi gereken bir durum olarak belli zamanlarda karşınıza çıkar. Coin madencilik uygulamaları, kripto para üretiminde kullanılan en yaygın yöntemlerden biridir ve kullanıcılar arasında giderek daha fazla ilgi görmektedir. Özellikle mobil coin madenciliği sayesinde, kullanıcılar akıllı cihazları aracılığıyla da madencilik sürecine katılabilmektedir. Bu süreçte, yeni Bitcoin’lerin dolaşıma girmesi ve arz sınırı gibi konular önemli rol oynar. Madencilik sürecinin aşamaları ve kullanılan uygulamalar, kripto para yatırımcıları tarafından sıkça araştırılan başlıklar arasında yer alır.

Bu aşamalar özetle işlemlerin toplanması, blok başlığını hazırlama, nonce değerinin ayarlanması, hash hesaplaması, bloğu yayımlama gibi adımları takip eder. 

Mempool adı verilen havuzda toplanmaya başlayan işlemleri kapsayan işlemlerin toplanması aşaması; doğru karma değerinin bulunması, diğer düğümlerin bulunup doğrulanması ve blokzincire eklenmesi aşaması olan “bloğu yayımlama” ile son bulur. 

Bitcoin madenciliği nasıl yapılır?

Bitcoin madenciliğinin gelişim sürecine bakıldığında, ilk zamanlarda kullanan kişilerin kişisel bilgisayarlarıyla yaptığı görülür. Fakat zamanla madenci sayısındaki artış, bu sahada rekabetin de ortaya çıkmasını beraberinde getirdi. Böylece Bitcoin üretimi kişisel bilgisayarlar yerine bu alan için özel tasarlanan cihazlarla yapılmaya başlandı. Madenciler özel olarak tasarlanan ve donanım taşıyan cihazlar ile Bitcoin üretimi yapmaya devam ettiler. Elde edilen bu donanımların asıl amacı, blokzincirdeki problemlerin çözülmesi ve karmaşıklığın giderilmesidir. Denklem çözüldüğünde blokzincirine bir yeni blok eklemesi gerçekleşir böylece Bitcoin madenciliği gerçekleştirilmiş olur.

Akıllara gelen bir soru da Bitcoin madencilerinin bunu neden yaptığı olabilir. Bu işlemler karşılığında madenciler ödül olarak hem yeni Bitcoin’ler elde ederler hem de işlem ücretini kazanmış olurlar. Madencilerin kazanmış oldukları Bitcoin’lerin ödül hesaplaması da sık araştırılan bir diğer konudur. Her 210.000 blokta bir yarıya düşen sistem söz konusudur. Bu da ortalama her dört yılda bir olarak hesaplanabilir. Bitcoin blok ödülü yarılanması, tamamının hangi yılda üretileceği, bu yarılanma döngüsünün toplam arza ulaşana kadar hangi aşamalardan geçeceği gibi konuları da inceleyerek kâr-zarar durumları hakkında fikir ya da öngörü sahibi olabilirsiniz.

Coin madencilik nasıl yapılır?

Madencilik sürecinin aşamalarının sistemli bir şekilde bilinmesi daha sağlıklı ilerlemenize, öngörü elde etmenize yardımcı olur. Madencilik sürecinde öne çıkan aşamalar şu şekilde sıralanabilir:

• İşlemlerin toplanması: Mempool ismiyle bilinen havuzda Bitcoin ağında yer alan tüm veriler, işlemler toplanır ve tanımlanır. Toplama işleminin ardından madenciler bunları havuzdan çekerek yeniden yapılandırır. Böylece ihtiyaç duyulan yeni bloklar oluşturulabilir. 
• Blok başlığını hazırlama: Başlık oluşturmak, esasında yeni bir blok oluşturmanın ilk adımıdır. Blok başlığında bulunması gereken değerler; zorluk hedefi, nonce, merkle kökü olarak da bilinen karma değeri, zaman damgası şeklinde sıralanır.
• Nonce değerinin ayarlanması: Fonksiyonun sahip olduğu zorluk seviyesinin biraz altında değer üretmek gerekir. Nonce değeri sıklıkla değiştirilerek doğru karma değeri bulunmaya çalışılır. 
• Hash hesaplaması: Blokların oluşturulabilmesi için doğru olan hash değerinin bulunması gerekir. Kriptografik hash değerleri bu bağlamda önem taşır.
• Bloğu yayımlama: Son aşama olarak karşınıza çıkar. Doğru karma değer bulunduğunda diğer düğümlere duyurusu yapılır. Böylece blokzincire ekleme işlemi gerçekleşir. 

Madencilik havuzları (mining pools) nedir?

Mining pools bir grup kripto para madencisinden oluşan ve ortak bir ağ üzerinden işlemi gerçekleştiren sistemdir. Burada amaç, yeni bir blok açıldığı zaman gelecek ödülleri kazanma ihtimalinin üst düzeyde tutulmasıdır. 

Madencilik havuzunda dikkat çeken görünüm, madencilik makinelerinin bir ağ üzerinden birbirine bağlanmış olmasıdır. Blokzincir ağının çözümü için belli bir zaman ve enerji gerekir. Saniyeler içinde onaltılık sayılar üretilir ve bunun karşılığının trilyonlara tekabül ettiği bilinir. Madencilik havuzlarında başarının artması ve daha fazla kripto para elde edilmesinde bu birleşik kaynaklar önem arz eder. Madencilik havuzunun elde ettiği başarılar ve kazandığı ödüller, diğer katılımcılar arasında pay edilir.

Madencilik havuzlarının avantajları ve dezavantajları

Madencilik havuzlarında katılımcılar, bireysel olarak blok çözmek yerine güçlerini birleştirerek ödül kazanma şanslarını artırır. Ancak, elektrik maliyetleri her katılımcının kendi donanımını çalıştırmasından kaynaklandığı için havuza katılım bu maliyetleri doğrudan azaltmaz. Gerekli olan masrafların karşılanması ve neticede elde edilecek kazancın artma ihtimali olması avantajlar arasında ilk sırada yerini alır. Bireysel olarak hareket edildiğinde elde edilecek olan kazanç daha çok olsa da harcamalar ve gerekli donanımlar daha fazladır. Grup halinde hareket edilmesi bu bağlamda kârlıdır. Bugünkü sisteme bakıldığında birçok kripto paranın madenciliğinin her geçen gün zorlaştığı görülüyor. Bu işlemi yapabilen kripto paralar için rekabet ortamı daha da büyümüş durumdadır. Madencilik havuzu ile aslında bu gibi durumlara karşı bir şans verilmiş olunur.

Dezavantajlar ise aslında kolektif hareket etme söz konusu olduğu için özerkliğinizin bir kısmından vazgeçmiş olursunuz. Genellikle havuzun belirlemiş olduğu şartlar bulunur ve bu şartlara uymak gerekir. Olası kazançları ve ödülleri bölüşmek de daha az ödül ile aynı anlamı taşır. 

Madencilik zorluğu nedir, nasıl belirlenir?

Bu sistem zemin blokzinciridir. İş Kanıtı (Proof of Work) mekanizmasında, bir blokzincirinde yeni bir bloğun madenciliğinin ne kadar zor olduğunu belirten kavram, madencilik zorluğu olarak tanımlanır. 

Önemli hesaplama kaynakları gerektiren bu süreçte, rekabet söz konusudur. Problem çözme işlemini öncelikle bitiren madenciye ödül verilir. Bu ödül hesaplama enerjisi, kaynakları karşılığında değerini alır. Bitcoin için ortalama blok süresi 10 dakika olarak hesaplanır. Bu sürede bloklar toplanır ve derlenir. Bu noktada dengeli ilerleyebilmek adına çok yavaş ya da hızlı bir üretimin önüne geçilmesi için madencilik zorluğu belli aralıklarla kontrol edilerek ayarlanır. 

Madencilik zorluğunu belirlemek, verimli ve güvenli bir madencilik süreci için oldukça önemlidir. Zorlukların doğru analiz edilmesi, uygun ekipman ve yöntemlerin seçilmesini sağlar. Bu da maliyetleri düşürür ve üretim verimliliğini artırır. Zorlukları belirlemek, çevresel etkilerin en aza indirilmesi için de stratejik kararlar almayı sağlar böylece sürdürülebilir madencilik mümkün olabilir.

Madenciliğin enerji tüketimi ve çevresel etkileri

Dijital paranın popülerliği arttıkça madencilik işlemlerinin gezegen üzerindeki etkisi de artış gösteriyor. Bitcoin madenciliğinin, birçok ülkenin yıllık harcamış olduğu elektrik tüketiminden daha fazla olduğu biliniyor. Enerji ihtiyacını tetikleyen konu, PoW olarak adlandırılan proof-of-work konsensüs algoritmasıdır. Çevresel etki sadece elektrik tüketimi ile sınırlı değildir. Karbon ayak izi konusunda da benzer endişeler söz konusudur.

Telefonda madencilik yapmak mümkün mü?

Coin madenciliği için kullanılması gereken cihazlar ve taşımaları gereken sistem donanımları bellidir. Telefon ile de coin madenciliği yapılabilir. Android telefonlar ile işlemler gerçekleştirebilirsiniz. Kullanmanız gereken uygulamalar arasında CryptoTab Browser ya da Storm Gain yer alır. Güvenilir geliştiriciler kullanarak Android telefonlar üzerinde daha sağlıklı, güvenli bir uygulama ortamı oluşturabilirsiniz. Bu noktada geliştiricilerin detaylı bir şekilde araştırılması önemli bir konu olur. Mobil cihazlarda bu tür uygulamalar için ayrıca bir tasarım bulunmadığı için potansiyel kâr daha düşük olabilir. 

Evde madencilik yapmak mümkün mü? 

Gerekli olan şartları sağladığınız takdirde evde madencilik yapmanız mümkündür. Bu işlem, bilgisayarın işlem gücünü kullanarak kripto para birimlerinin üretimini sağlamayı amaçlar. Madencilik donanımına sahip olan bir bilgisayar, bu işlem için gereklidir. Özellikle GPU ve CPU madenciliği için cihazın yüksek performansa sahip olması gerekir. 

Cihazlar, madencilik yazılımları yüklenerek yüksek işlemci gücü sayesinde karmaşık matematiksel problemleri çözmek için kullanılır. Tüm bunlara ek olarak evde madencilik yaparken yüksek elektrik tüketimi ve donanımın aşırı ısınması gibi sorunlarla karşılaşılabilir. Buna bağlı olarak dikkatli bir planlama yapmak oldukça önemlidir.

Evde madenciliğin avantajları ve dezavantajları

Madencilik donanımlarının sürekli çalıştırılması halinde yüksek elektrik faturaları gelebilir. Ev ortamında zaman zaman uygulamadan kaynaklı gürültü çıkabilir ve rahatsız edici duruma gelebilir. Yine rekabet ortamının bulunması, bireysel madenciliğin daha az kâr elde etmesine sebebiyet verebilir.  

Kendi donanımınızı kullanmanız halinde ise kripto para kazanmak, ev konforunda size sunulan bir avantajdır. Ekosisteme hakim olmanız, teknolojiye daha fazla aşina olmanız, gelişmeleri yakından takip etmeniz de yine elde edeceğiniz avantajlardan bazılarıdır. Değer kazanması halinde elde edeceğiniz kazancın fazla olması da yine avantajlardan yalnızca biri olarak karşınıza çıkar. Tüm avantajları ve dezavantajları göz önünde bulundurarak evde madencilik yapmak mümkündür.

Hangi coin’lerin madenciliği yapılır?

Kripto para kazanmanın en trend metotlarından biri madencilik olabilir. Madenciliği yapılan coinlerden bazıları şu şekilde sıralanır:

• Bitcoin (BTC) madenciliği, blokzincirindeki işlemleri doğrulamak ve yeni bloklar eklemek için yüksek bilgi işlem gücü gerektiren bir süreçtir. Ortalama blok süresi 10 dakika olan Bitcoin ağı, madencilik zorluğunu her 2016 blokta bir otomatik olarak ayarlar. Madencilik için en uygun donanım, yüksek verimliliği nedeniyle ASIC cihazlardır. Elektrik tüketimi oldukça yüksektir, bu nedenle maliyetlerin dikkatlice değerlendirilmesi gerekir. Madenciler, başarılı olduklarında işlem ücreti ve blok ödülü olarak Bitcoin kazanır.
• Monacoin (MONA), blok süresi 15 dakikadır. Diğerlerine göre daha az bilinir. Büyüme beklentileri ve fiyatının düşük olduğunu da bilmenizde fayda var. Lyra2RE(v2) algoritmasını kullanan bir para birimidir. Kullanılacak donanım GPU’dur. 
• Vertcoin (VTC), blok süresi 2,5 dakikadır. ZCash (ZEC), blok süresi 1.15 dakikadır. ASIC’a dayanıklı bir kripto para olması ile ön plana çıkar. Bu coin ile ilgilenenler tarafından, geliştirici şirketin gizliliğe önem verdiği de bilinir. 
• Grin (GRIN), blok süresi 1 dakika olan bir kripto para birimidir. Fazla popüler olmamasıyla bilinir. Fazla popüler olmaması nedeniyle daha az dikkat çekse de, bu durum madenciliğinin nispeten daha erişilebilir olmasını sağlayabilir. Grin madenciliği için genellikle GPU donanımları tercih edilir. 
• Monero (WMR), blok süresi 2 dakikadır. Madenciliği de yapılan bu coinde sınırsız arz söz konusu olur. Kullanılacak en iyi donanım GPU’dur. 
• Raven Coin (RVN), blok süresi 1 dakikadır. Kullanılacak en iyi donanım GPU’dur ve KAWPOW algoritmasını kullanır. Ethereum (ETH) ağı, proof-of-stake mekanizmasına geçtiği için artık kazılamaz. Ancak RVN gibi diğer proof-of-work tabanlı projeler GPU ile madenciliğe devam edilebilir. 
• Digibyte (DGB), blok süresi 1.25 dakikadır. Kullanılacak en iyi donanımlar, ASIC, GPU, CPU olarak bilinir. 

Madencilik yapabileceğiniz uygun coin’leri seçtikten sonra uygun donanımları hazırlayıp dilediğiniz zaman işleme başlayabilirsiniz.