Starknet, Ethereum üzerine kurulu merkeziyetsiz bir Katman-2 (Layer-2) projesidir. Ağın ölçeklenebilirliğini artırmak ve işlem maliyetlerini azaltmak için tasarlanmıştır. ZK rollups adı verilen bir teknoloji kullanır. Bu teknolojiyle zincir dışında binlerce işlem bir araya getirilir ve ardından Ethereum’a kriptografik bir kanıt gönderilir. Bu sayede saniyede birçok işlem gerçekleştirilebilir.
Ağ, bir sıfır bilgi kanıtı (Zero-knowledge proof) olan STARK proof’larına (kanıtlarına) dayanır. Bu sayede tüm bilgiler açığa çıkarılmadan işlemlerin geçerliliği sağlanır. Böylece ölçeklenebilirlik de artırılmış olur. Tüm bu teknoloji sayesinde Starknet merkeziyetsiz borsalar, NFT (Non-fungible token) platformları ve oyun ekosistemleri için uygun hale gelir.
Starknet ne zaman ve kim tarafından kuruldu?
Starknet, 2021 yılında Eli Ben-Sasson, Uri Kolodny, Michael Riabzev ve Alessandro Chiesa tarafından kurulmuştur. Starknet’in arkasındaki şirket StarkWare Industries ise 2018 yılında faaliyete geçmiştir.
Starknet nasıl çalışır?
Starknet, Ethereum üzerinde bir Katman-2 validity rollup’ı olarak çalışır. Kullandığı model ise ZK-rollup’tır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta validity rollup ve ZK-rollup arasındaki ilişkidir. Validity rollup’ta işlemler zincir dışında gerçekleştirilir. Ana blokzincire ise sadece bu işlemlerin sıkıştırılmış bir hali ve geçerli olduklarına dair bir kanıt gönderilir.
ZK-rollup aslında bir validity rollup türüdür. Sağladığı özellik, zero knowledge (ZK) yani sıfır bilgi kısmında yatar. Yani ZK-rollup’lar blokzincire işlemleri gönderirken hepsinin geçerli olduğunu kriptografik bir kanıtla sunar. Ancak bu işlemlere dair ayrıntılı bilgi vermez.
Starknet’in merkezinde STARK proof’larını oluşturmak için optimize edilmiş bir programlama dili olan Cairo yer alır. Geliştiriciler akıllı sözleşmeleri Cairo’da oluşturur. Bunlar daha sonra Starknet node’larının (düğümlerinin) yürütebileceği kanıtlanabilir hesaplamalar olarak derlenir. Ağ, işlemleri sıralayan ve yürütme izleri oluşturan sıralayıcılardan ve bu izleri alıp ilgili STARK kanıtlarını üreten kanıtlayıcılardan oluşur.
Starknet nasıl kullanılır?
Starknet’i bir kullanıcı ya da geliştirici olarak keşfetmeyi tercih edebilirsiniz. Starknet’i kullanmak için öncelikle bir kripto para cüzdanına ihtiyacınız olacaktır. Bunun için platformun resmi web sitesini ziyaret ederek dilediğiniz cüzdanı seçebilirsiniz. Daha sonra bu cüzdanı STRK token’larınızı saklamak ve projenin desteklediği merkeziyetsiz uygulamaları (dApp’ler) incelemek için kullanabilirsiniz.
Starknet bir köprüleme (bridge) özelliği de sunar. Bunu kullanarak Ethereum’daki varlıklarınızı Starknet’e köprüleyebilirsiniz. Bu sayede Ethereum’un güvenliğinden yararlanmaya devam ederken Starknet’in hızlı ve düşük ücretli işlemlerinden faydalanabilirsiniz.
Son olarak Starknet’teki fonlarınızı kullanarak merkeziyetsiz uygulamaları kullanmaya başlayabilirsiniz. Bu uygulamalar arasında merkeziyetsiz finans (DeFi) protokolleri, NFT pazar yerleri ve oyunlar gibi seçenekler bulunur. İşlemler Starknet üzerinde yürütülüp Ethereum’a kanıtlandığı için ana ağa kıyasla daha düşük ücretler ve daha hızlı onaylar göreceksiniz.
STRK token’ın rolü
STRK token’ın Starknet ekosisteminde çeşitli rolleri bulunur. Bu sayede hem platformun sürdürülebilirliği sağlanır hem de kendi içerisinde bir ekonomisi oluşmuş olur.
- Ana rolü: Starknet’in kendi token’ı olarak görev yapar.
- İşlem ücretleri: İşlem ücretlerini ödemek için STRK kullanılır.
- Yönetişim token’ı: STRK sahipleri platformla ilgili gelişmelerde oy kullanma hakkına sahip olabilir.
- Staking: Ağın güvenliğine katkı sağlamak için STRK token stake edip çeşitli ödüller kazanabilirsiniz.
Starknet’in temel özellikleri
Starknet’in temel özellikleri platformu daha iyi anlamaya yardımcı olabilir.
- Katman-2 çözümü: Starknet, Ethereum’un ölçeklenebilirlik sorununa bir çözüm olarak Katman-2 projesi olarak ekosistemde yer alır.
- ZK-rollup: ZK-rollup sayesinde işlemler zincir dışında gerçekleştirilirken Ethereum’a kriptografik kanıtlar sunulmaya devam edilir.
- Ölçeklenebilirlik: Projenin ana amacı ölçeklenebilirliği sağlamaktır.
- Maliyet düşüklüğü ve hız: İşlemlerin zincir dışında gerçekleştirilmesi sayesinde hem maliyet düşürülür hem de hız artırılır.
- Merkeziyetsiz ağ: Merkeziyetsiz yapısı sayesinde merkeziyetsiz uygulama platformları Starknet kullanılarak kolayca geliştirilebilir.
- Ethereum tabanlı: Güvenilir ve yaygın olarak kullanılan Ethereum ağına bağlıdır.
STRK güvenilir mi?
Starknet’in kodu ve kaynakları toplulukla açık bir şekilde paylaşılmıştır. Bu da platformun güvenilirliğini yorumlarken dikkat edilmesi gereken noktalardan biridir. Ayrıca yaygın olarak kullanılan Ethereum ağını kullanıyor olması da platformun güvenliği için önemli bir noktadır. Ancak herhangi bir kripto para projesinde olduğu gibi kullanıcıların kendi araştırmalarını iyi yapmaları ve alabilecekleri risklerin farkında olmaları gerekir.
STRK token yorum ve geleceği
STRK token’ın geleceğini değerlendirirken Starknet’in daha geniş Ethereum ekosistemindeki konumuna dikkat edilmelidir. Blokzincir alanında en çok konuşulan konu her dönemde ölçeklenebilirlik problemi olmuştur. Bu sebeple Katman-2 çözümleri başta olmak üzere çeşitli projeler ortaya çıkmıştır. Starknet de bu projelerden biri olarak karşınıza çıkar. Kullandığı ZK-rollup ve akıllı sözleşmesi Cairo bu noktada önemli bir rol oynar.
Bu noktada STRK’in etkisi büyük ölçüde geliştiriciler ve topluluk tarafından ne kadar benimseneceğiyle ilgilidir. Ancak her kripto para projesinde olduğu gibi STRK de regülasyona dayalı değişiklikler gibi daha makroekonomik faktörlere maruz kalabilir. Bu sebeple kullanıcıların kendi araştırmalarını iyi yapmaları ve platformdaki gelişmeleri dikkatli takip etmeleri gerekir.
En düşük fiyat ile en yüksek fiyat ve toplam arz
STRK bugüne dek en yüksek fiyatını 3,66 dolar ile 20 Şubat 2024’te görürken en düşük fiyatını 0,0969 dolar ile 22 Haziran 2025’te gördü. Toplam arzı 10.000.000.000 STRK olan kripto paranın dolaşımdaki arzı ise 4.077.130.043,35 STRK’dir.
STRK nasıl alınır?
STRK işlemlerini blokzincir tabanlı yenilikçi ürün ve hizmetler geliştiren Paribu üzerinden yapabilirsiniz. Bunun için öncelikle bir Paribu hesabı açmanız ve KYC (Müşterini tanı) sürecini tamamlamanız gerekir. Hesabınızı açtıktan sonra STRK piyasa sayfasını ziyaret ederek standart ya da gelişmiş görüntüleme seçeneklerini kullanabilirsiniz. Her iki seçenekte de STRK alımı yapmak için Limit, Piyasa ve Koşul emirlerinden birini seçebilirsiniz. Fiyat kısmından token’ı aldığınız fiyatı görürsünüz. Daha sonra almak istediğiniz STRK miktarını girip alım işleminizi tamamlayabilirsiniz.
