NFT açılımı non-fungible token yani kriptografik yazılımla yaratılmış olan, ‘teklik ve biricik olma’ değeri katan bir tür sertifikasyondur. Açılımı, non-fungible token olan NFT Türkçe karşılığı ise, “nitelikli fikri tapu” olarak belirlenir. NFT’lerin her biri eşsizdir. Birbiriyle değiştirilmesini veya birbirine eşit olmasını imkânsız bir hâle getiren özel dijital imzaları vardır. Bu sebeple ulaşılabilirliği ve doğrulaması da kolaydır. NFT’ler Ethereum blokzincirinde halka açık bir defter olarak kullanılır ancak diğer blokzincirler tarafından da desteklenir.
Fungible Token’lar kendi aralarında eşdeğer olarak değiştirilebilir. 1 Bitcoin, başka bir 1 Bitcoin ile değiştirilebilir. Aynı şekilde 1 Ethereum, başka bir 1 Ethereum ile birebir değişim yapılabilir. Ancak diğer dijital varlıkların aksine NFT’ler eşdeğer değiştirilebilir özelliğe sahip değildir. Her NFT’nin kendine has bir değeri bulunur ve tamamen benzersizdir. Dijital sanat eserleri NFT olarak oluşturulduğunda dosya boyutu, sanatçının adı, yaratılış tarihi ve kullanılan programlar gibi bilgiler kaydedilir.
Ethereum, Solana ve Tezos gibi farklı blokzincirler NFT çeşitleri için altyapı sunar. Değiştirilemez tokenlar; dijital sanat eserleri, müzik, video, oyun içi öğeler ve sanal arazi alanları gibi geniş bir yelpazede kullanım alanına sahip. Sanatçılar dijital eserlerini NFT’ye dönüştürerek satabilir ve sonraki her yeniden satışta telif hakkı geliri elde edebilir. Sanatçılara ve içerik üreticilerine doğrudan gelir elde etme olanağı sunan bu token’lar, dijital varlık piyasalarında benzersizliği ve sahipliği garanti altına alan bir değer aracı olarak görülür.
NFT nasıl üretilir?
NFT, Ethereum blokzinciri üzerinde üretilir ve bu işleme mint denir. İşlemi gerçekleştirmek için aracı platformlardan faydalanılır. OpenSea, KnownOrigin ve Rarible gibi platformlara cüzdanla bağlanarak koleksiyon oluşturulur. Her platform, farklı seçenekler sunar ancak çoğunlukla belirli bir ETH karşılığında koleksiyon oluşturulabilir ve oluşturulan koleksiyon ya da yüklenen tekil eser, yine pazar yerleri üzerinden satışa sunulabilir.
NFT üretim süreci, dijital varlıkların benzersiz şekilde blokzincirine kaydedilmesiyle başlar. Üretilecek NFT için önce bir dijital cüzdan oluşturulması ve cüzdanın Ethereum gibi bir blokzincirine bağlanması gerekir. Kullanıcılar, NFT’lerini üretmek için dijital sanat eserleri, müzik dosyaları veya diğer medya türlerini yükleyebilir. OpenSea veya Rarible gibi platformlar, kullanıcı dostu arayüzleriyle bu işlemleri kolaylaştırır. NFT’lerin blokzincirine kaydedilmesi, eserlerin mülkiyetinin ve orijinalliğinin kanıtlanmasını sağlar. Üretilen NFT’ler, Ethereum tabanlı platformlar sayesinde, satışa sunulup küresel bir alıcı kitlesine ulaşabilir. Ancak, mint işlemleri sırasında ödenen ücretler ve blokzincir teknolojisinin gerektirdiği temel bilgilerin öğrenilmesi önemlidir.
NFT ne işe yarar?
NFT, benzeri olmayan ve değiştirilemez dijital varlıkları temsil eden blokzinciri tabanlı bir teknolojidir. Sanat eserlerinden posterlere, oyun içi öğelerden koleksiyon ürünlerine kadar geniş bir alanda kullanım imkânı sunar. NFT token varlıkların temel işlevi, eserlerin orijinalliğini garanti etmektir. İntihal ve kopyalama gibi olumsuz durumların yaygın olduğu dijital mecralarda yaratıcıların haklarını koruma ve eserlerine değer katma açısından büyük bir avantaj sağlar.
Dijital sanat dünyasında sanatçılar ve hayranlar, NFT’ler aracılığıyla doğrudan iletişim kurar. Aracıları ortadan kaldırılarak daha adil bir gelir dağılımı sağlanır. Sanatçılar eserleri yeniden satıldığında telif hakkı almayı sürdürür. Bu ekosistem yaratıcı sektörlerde sürdürülebilir bir ekonomik model vadeder. Koleksiyonculuk, NFT’lerin popüler kullanım alanları arasında yer alır. Dijital koleksiyon ürünleri, nadir bulunan değer algısını dijital alana taşır. Sanatçıların eserlerini tokenlara dönüştürerek geniş kitlelere ulaşma imkânı sunar.
NFT Coin nedir? NFT Coin’ler hangileri?
NFT Coin; değiştirilemez özelliğe sahip olan tokenların yaratılması, alım-satımı, transferi ve ekosistemi desteklemek için kullanılır. NFT projelerinde ekosistem içindeki işlemleri kolaylaştırarak yönetim mekanizmalarına katkı sağlar. NFT Coin türleri, bağlı oldukları platformun özelliklerine göre farklı kullanım alanları ve avantajlar sunar. Bu coinler, pazar yerlerinde ödemeler yapmak ve minting sürecinde maliyetleri karşılamak gibi çeşitli işlevleriyle dikkat çeker.
APE, SAND, MANA, IMX, ENJ, FLOW, XTZ ve THETA kullanıcıların yaygın olarak tercih ettiği popüler token’lar arasında yer alır. Platformun büyümesine katkı sağlayan coinler, staking yoluyla pasif gelir elde etme imkânı da sunabilir. NFT pazarındaki büyüme, token’ların da değer kazanmasına katkıda bulunur.
NFT alım satımı nasıl yapılır?
NFT alım-satımı, blokzincir tabanlı pazar yerleri üzerinden gerçekleştirilir. Transfer işlemlerine başlamak için öncelikle bir dijital cüzdana sahip olmanız gerekir. Alım-satım işlemleri için kullanılacak kripto paralar dijital cüzdanlarda saklanır. Token satın almak için ise belirli bir NFT pazar yerine kaydolmanız gerekir. Platforma üye olduktan sonra dijital cüzdanınızı hesabınıza bağlayabilirsiniz.
Kayıt işlemlerinin ardından almak istediğiniz NFT’yi seçebilirsiniz. NFT açık artırmada ise belirli bir teklif sunmak gerekebilir. Satın alma ve açık artırma işlemleri için cüzdandaki kripto paralar kullanılır. NFT satışı yapmak için dijital cüzdandaki eseri bir pazar yerinde satışa çıkarmak gerekir. Satış sırasında NFT’nin fiyatını belirleyebilir veya açık artırmaya dahil edebilirsiniz. Satış gerçekleştiğinde elde edilen gelir işlem ücreti kesildikten sonra kripto para olarak cüzdana aktarılır.
NFT pazar yerleri
NFT pazar yerleri dijital varlıkların alınıp satıldığı ve saklandığı platformlardır. Sanatçılar, koleksiyonerler, oyunseverler ve yatırımcılar bir araya gelerek bu platformlarda NFT ticareti gerçekleştirir. Pazar yerleri, blokzincir teknolojisi üzerine inşa edilir ve transfer işlemleri için çeşitli kripto para birimlerini destekler. Bu sayede dijital sanat eserleri, müzik, videolar, oyun içi öğeler ve sanal gayrimenkul gibi birçok farklı kategoride NFT satın alabilir veya satışa çıkarabilirsiniz.
Sanatçılar ve içerik sahipleri eserlerini dijital bir NFT’ye dönüştürmek için pazar yerlerini kullanır. Minting süreci, eserleri benzersiz bir dijital varlık olarak blokzincir üzerine kaydetmeyi sağlar. Bazı pazar yerleri, nadir dijital varlıklar için açık artırma özelliği sunar. Kullanıcılar varlıkları, en yüksek teklifi vererek satın alabilir. NFT pazarı seçenekleri blokzincir teknolojisinin potansiyelini daha geniş kitlelere tanıtır ve içerik üreticileri için önemli bir gelir kapısı olur. NFT pazar yerlerinden bazıları şu şekildedir:
- Foundation: İçerik oluşturucuların, zaten platformun bir parçası olan diğer içerik oluşturucular tarafından davet edilmesini gerektiren ve topluluk tarafından seçilen bir pazar yeri.
- Nifty Gateway: Büyük markalar, sporcular ve içerik oluşturucuların yer aldığı sanat odaklı bir pazar yeri.
- OpenSea: Çok çeşitli koleksiyonların NFT’lerinin bulunduğu ilk ve en büyük pazar yerlerinden biri.
- Rarible: Sanata vurgu yapan bir dizi NFT sunan, üyelerini ödüllendirmek için kendi RARI belirtecini kullanan bir pazar yeri.
- SuperRare: Dijital sanatın küratörlüğünü yapmaya ve sunmaya odaklanan bir pazar yeri.
- Zora: Sanat, içerik, animasyon ve web alanlarına odaklanan ve bunların üreticilerini destekleyen en yeni pazar yerlerinden biri.
NFT neleri temsil eder?
- Sanat
- Müzik
- Koleksiyon
- Videolar
- Önemli spor olayları
- Sanal avatarlar ve video oyunu görünümleri
- GIF’ler
- İçerik
NFT bir şekilde sanat ve tasarımla daha çok ilişkilendirilmiş olsa da bir şahsa ait olan ve aitliği kanıtlanabilen her şeyin NFT’si yapılabilir. Blokzincir üzerine kaydedilip doğrulanma, sertifikasyon özelliğine sahip olması sebebiyle tapu ve noter alanlarında da kullanılabilir. İlerleyen dönemlerde blokzincirin kullanım alanlarının yaygınlaşması söz konusu olduğunda NFT’lerin de sanat dışındaki alanlarda kullanımının artması beklenir.
Bununla birlikte şu an sanat dünyasında yaygın olması, sanatta dijital dönüşümü de hızlandırır. Ayrıca pek çok sanatçı tarafından NFT’nin telif konularında şu ana kadar çözülemeyen sorunların ortadan kalkmasını kolaylaştıracak bir gelişme olduğu düşünülüyor. Blokzincir üzerinde kaydedilen ve herkese açık olduğu için telif sahiplerinin de olası kullanımları takip edebildiği, haklarını talep edebildiği bu sistem, dijital sanatçılar için avantajlı bir ortam vadeder.
Popüler NFT örnekleri
Non-Fungible Token ekosisteminde öne çıkan ve popülerlik kazanan birçok kripto para birimi bulunur. Yatırım yaparken değerlendirebileceğiniz bazı coin türleri şu şekilde sıralanabilir:
- 2022 yılında piyasaya sürülen ApeCoin (APE), Bored Ape Yacht Club (BAYC) ile doğrudan bağlantılıdır. BAYC 2021 yılında Ethereum blokzincir üzerinde başlatılan bir NFT koleksiyonudur. Benzersiz özelliklere sahip 10.000 dijital maymun görselinden oluşuyor. ApeCoin, bu NFT koleksiyonunun etrafında oluşturulmuş bir tokendır ve Bored Ape sahiplerinin topluluğa katılımını teşvik eder.
- Immutable X (IMX), Ethereum blokzinciri üzerinde çalışır ve NFT ekosistemindeki en büyük sorunlar arasında yer alan ölçeklenebilirlik problemini çözmeyi hedefliyor. İşlem başına ücretlerin düşürülmesi ve hızın artırılması konusunda önemli bir gelişim sunar.
- The Sandbox (SAND) kullanıcıların kendi sanal dünyalarını yaratmasına ve dijital varlıklarını ticaretini yapmasına olanak tanıyor. SAND, The Sandbox platformunun yerel tokenıdır ve transfer işlemleri için kullanılır. The Sandbox, oyun içi öğeler ve sanal varlıklar gibi dijital içeriklerin NFT olarak alınıp satılmasını sağlıyor. Bu varlıklar, ERC-721 Token standardını kullanarak benzersiz sonuçlar ortaya koyar.
- NFT dünyasında kendini kanıtlayan ve talep gören alanlardan biri de moda. Dünyaca ünlü Jacob&Co NFT yayınlayan ilk lüks marka olmasının dışında dünyadaki ilk NFT saati üretmenin ayrıcalığını üstlenir. Bunun ardından pek çok ünlü moda markasının NFT ürün ve koleksiyonlar çıkarması da uzun sürmedi. GAP, Coach, Clinique, Adidas, Nike, Puma koleksiyonlarıyla ön plana çıkan önemli markalar arasında yer alır.
Popüler token’lar NFT ekosisteminin büyümesine ve kullanıcılar arasında öne çıkmasına katkı sağlar. NFT örnekleri arasında inceleme yapabilir ve size uygun yatırım fırsatlarını değerlendirebilirsiniz.
Öne çıkan popüler NFT eserlerinin satış fiyatı
Dijital dönüşümün sanata yansıdığı bu dönemde NFT eserlerin de bilinirliği artış gösterir. Sosyal medyanın da etkisiyle pek çok sanatçının eseri, koleksiyonerler başta olmak üzere farklı toplulukların ilgisini çeker.
İşte, en popüler eserlerinin piyasa değeri:
- Beeple’ın 2007 yılında yapmaya başladığı ve 13 yıl boyunca her gün yayınladığı “The First 5000 Days” isimli eserinin NFT’si, MetaKovan tarafından 69.346.250 dolara satın alındı. “The First 5000 Days” şu ana kadar en pahalıya satılan NFT eseri unvanını taşır.
NFT dünyasında popülerlik bayrağını elinde taşıyan Beeple’ın 2020 Amerikan başkanlık seçimini kaybeden Trump’ı tasvir ettiği eseri “Crossroad”, Nifty Gateaway’de 6.6 milyon dolardan alıcı bulurken; iklim değişikliğine dikkat çekmek için yaptığı “Ocean Front” adlı eseri de 6 milyon dolara satıldı. - Fötr şapkalı maymun eseriyle bilinen Crypto Punk, NFT dünyasındaki en popüler eserlerden bazılarının sahibi. Özgün eserlerden oluşan “Punk #6965”, “Punk #7804”, “Punk #3100” koleksiyonları sırasıyla; 1.5 milyon dolar, 7.566.173,88 dolar ve 7.58 milyon dolara satıldı.
- Mad Dog Jones mahlasıyla tanınan Michah Dowbak’ın loş bir odadaki fotokopi makinesini tasvir ettiği “Replicator” isimli eseri 28 günde bir yeni NFT basacak şekilde tasarlandı. Bu sıra dışı eser 4.1 milyon dolardan alıcı buldu.
- Resimlerin yanı sıra, farklı tasarım ve eserler de NFT dünyasında popüler bir konumda yer alır. Bunun en iyi örneklerinden biri de NSA bilgisayar istihbarat uzmanı Edward Snowden’ın NSA’nın gözetim programlarının Amerika yasaları ihlalini gösteren belgelerle örtüşen ve 5.4 milyon dolara satılan NFT eseri.
- Tim Berners Lee’nin World Wide Web’in kaynak kodu dosyaları, kodun oluşturulma anının video animasyonu, işlemleri yapan mühendisin mektubu ve kodlara özel tasarladığı posterden oluşan 4 parçalık seri hâline getirdiği eseri, açık artırma ile 5.7 milyon dolara satılarak NFT dünyasının en farklı ve pahalı eserleri arasında yer aldı.
- NFT’nin bir şahsa ait olan her şeyde yapılabildiğini kanıtlayan en pahalı NFT ise, Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in “Twitter’ımı kuruyorum” şeklinde attığı, Twitter tarihindeki ilk tweet oldu. Açık artırmayla 2,9 milyon dolara satılan NFT’yi, Bridge Oracle’ın CEO’su Sina Estavi aldı.
