NFT (Non-fungible token), kriptografik yazılımla yaratılmış olan, ‘teklik ve biricik olma’ değeri katan bir tür sertifikasyondur. Açılımı, non-fungible token olan kelimenin Türkçe karşılığı ise, “nitelikli fikri tapu” olarak belirlendi.
NFT’lerin her biri eşsizdir. Birbiriyle değiştirilmesini veya birbirine eşit olmasını imkânsız bir hâle getiren özel dijital imzaları vardır. Bu sebeple ulaşılabilirliği ve doğrulaması da kolaydır. NFT’ler Ethereum blokzincirinde halka açık bir defter olarak kullanılır ancak diğer blokzincirler tarafından da desteklenir.
NFT neleri temsil eder?
- Sanat
- Müzik
- Koleksiyon
- Videolar
- Önemli spor olayları
- Sanal avatarlar ve video oyunu görünümleri
- GIF’ler
- İçerik
NFT bir şekilde sanat ve tasarımla daha çok ilişkilendirilmiş olsa da bir şahsa ait olan ve aitliği kanıtlanabilen her şeyin NFT’si yapılabilir. Blok zincir üzerine kaydedilip doğrulanma, sertifikasyon özelliğine sahip olması sebebiyle tapu ve noter alanlarında da kullanılabilir. İlerleyen dönemlerde blokzincirin kullanım alanlarının yaygınlaşması söz konusu olduğunda NFT’lerin de sanat dışındaki alanlarda kullanımının artması bekleniyor.
Bununla birlikte şu an sanat dünyasında yaygın olması, sanatta dijital dönüşümü de hızlandırıyor. Ayrıca pek çok sanatçı, NFT’nin telif konularında şu ana kadar çözülemeyen sorunların ortadan kalkmasını kolaylaştıracak bir gelişme olduğunu düşünüyor. Blokzincir üzerinde kaydedilen ve herkese açık olduğu için telif sahiplerinin de olası kullanımları takip edebildiği, haklarını talep edebildiği bu sistem, dijital sanatçılar için avantajlı bir ortam vadediyor.
NFT nasıl üretilir?
NFT, Ethereum blokzinciri üzerinde üretilir ve bu işleme mint denir. İşlemi gerçekleştirmek için aracı platformlardan faydalanılır. OpenSea, KnownOrigin ve Rarible gibi platformlara cüzdanla bağlanarak koleksiyon oluşturulur. Her platform, farklı seçenekler sunar ancak çoğunlukla belirli bir ETH karşılığında koleksiyon oluşturulabilir ve oluşturulan koleksiyon ya da yüklenen tekil eser, yine pazar yerleri üzerinden satışa sunulabilir.
NFT alım satımı nasıl yapılır?
NFT’ler, bir ya da birden fazla pazar yerinde sabit bir fiyat ile satışa sunulacağı gibi, açık artırma yöntemi ile de satışa çıkarılabilir. Alım satım işlemleri yalnızca kripto para birimi ile yapılır ve eseri alan kişi ilgili ücreti, eser sahibinin cüzdanına aktarır.
NFT pazar yerleri
- Foundation: İçerik oluşturucuların, zaten platformun bir parçası olan diğer içerik oluşturucular tarafından davet edilmesini gerektiren ve topluluk tarafından seçilen bir pazar yeri.
- Nifty Gateway: Büyük markalar, sporcular ve içerik oluşturucuların yer aldığı sanat odaklı bir pazar yeri.
- OpenSea: Çok çeşitli koleksiyonların NFT’lerinin bulunduğu ilk ve en büyük pazar yerlerinden biri.
- Rarible: Sanata vurgu yapan bir dizi NFT sunan, üyelerini ödüllendirmek için kendi RARI belirtecini kullanan bir pazar yeri.
- SuperRare: Dijital sanatın küratörlüğünü yapmaya ve sunmaya odaklanan bir pazar yeri.
- MakersPlace: Sanat dünyasını destekleyen ve onlar tarafından en çok rağbet gören pazar yerlerinden biridir. Sınırlı sayıda özgün edisyonlara yer vermesiyle bilinir.
- Zora: Sanat, içerik, animasyon ve web alanlarına odaklanan ve bunların üreticilerini destekleyen en yeni pazar yerlerinden biri.
- KnownOrigin: Sınırlı sayıda üretilen sanat eserlerine ağırlık vererek onları koleksiyonerlerle buluşturan ve kürasyona özen gösteren bir pazar yeri.
En popüler NFT eserleri hangileridir?
Dijital dönüşümün sanata yansıdığı bu dönemde NFT eserlerin de bilinirliği artış gösterdi. Sosyal medyanın da etkisiyle pek çok sanatçının eseri, koleksiyonerler başta olmak üzere farklı toplulukların ilgisini çekti.
İşte, en popüler eserler:
- Beeple’ın 2007 yılında yapmaya başladığı ve 13 yıl boyunca her gün yayınladığı “The First 5000 Days” isimli eserinin NFT’si, MetaKovan tarafından 69.346.250 dolara satın alındı. “The First 5000 Days” şu ana kadar en pahalıya satılan NFT eseri unvanını taşıyor.
NFT dünyasında popülerlik bayrağını elinde taşıyan Beeple’ın 2020 Amerikan başkanlık seçimini kaybeden Trump’ı tasvir ettiği eseri “Crossroad”, Nifty Gateaway’de 6.6 milyon dolardan alıcı bulurken; iklim değişikliğine dikkat çekmek için yaptığı “Ocean Front” adlı eseri de 6 milyon dolara satıldı. - Fötr şapkalı maymun eseriyle bilinen Crypto Punk, NFT dünyasındaki en popüler eserlerden bazılarının sahibi. Özgün eserlerden oluşan “Punk #6965”, “Punk #7804”, “Punk #3100” koleksiyonları sırasıyla; 1.5 milyon dolar, 7.566.173,88 dolar ve 7.58 milyon dolara satıldı.
- Mad Dog Jones mahlasıyla tanınan Michah Dowbak’ın loş bir odadaki fotokopi makinesini tasvir ettiği “Replicator” isimli eseri 28 günde bir yeni NFT basacak şekilde tasarlandı. Bu sıra dışı eser 4.1 milyon dolardan alıcı buldu.
- Resimlerin yanı sıra, farklı tasarım ve eserler de NFT dünyasında popüler bir konumda yer alıyor. Bunun en iyi örneklerinden biri de NSA bilgisayar istihbarat uzmanı Edward Snowden’ın NSA’nın gözetim programlarının Amerika yasaları ihlalini gösteren belgelerle örtüşen ve 5.4 milyon dolara satılan NFT eseri.
- Tim Berners Lee’nin World Wide Web’in kaynak kodu dosyaları, kodun oluşturulma anının video animasyonu, işlemleri yapan mühendisin mektubu ve kodlara özel tasarladığı posterden oluşan 4 parçalık seri hâline getirdiği eseri, açık artırma ile 5.7 milyon dolara satılarak NFT dünyasının en farklı ve pahalı eserleri arasında yer aldı.
- NFT’nin bir şahsa ait olan her şeyde yapılabildiğini kanıtlayan en pahalı NFT ise, Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in “Twitter’ımı kuruyorum” şeklinde attığı, Twitter tarihindeki ilk tweet oldu. Açık artırmayla 2,9 milyon dolara satılan NFT’yi, Bridge Oracle’ın CEO’su Sina Estavi aldı.
- NFT dünyasında kendini kanıtlayan ve talep gören alanlardan biri de moda. Dünyaca ünlü Jacob&Co NFT yayınlayan ilk lüks marka olmasının dışında dünyadaki ilk NFT saati üretmenin ayrıcalığını üstleniyor.
Bunun ardından pek çok ünlü moda markasının NFT ürün ve koleksiyonlar çıkarması da uzun sürmedi. GAP, Coach, Clinique, Adidas, Nike, Puma koleksiyonlarıyla ön plana çıkan önemli markalar arasında yer alıyor.
