Exchange, bir kripto para birimi borsasını ya da Dijital Para Birimi Değişimi (DCE – Digital Currency Exchanger) kavramlarını ifade etmek için kullanılır.
Kripto para birimi borsaları, bir kripto para birimini başka bir kripto para birimi (veya fiyat para birimi) ile değiştirebileceğiniz çevrimiçi platformlar olarak kabul görür. Exchange sistemi, kripto paraların farklı sanal paralar ile değişmesine de imkân tanır. Temel olarak exchange sistemi, normal borsalar ile aynı prensipte çalışır.
İki yatırım aracının temel farkı ise exchange ağında kripto varlıkların kullanılmasıdır.
Temel olarak, kripto borsaları normal borsalara benzer şekilde çalışır. Fark, bir borsada, tüccarların değişen oranlarından kâr elde etmek için varlıkları -hisse veya türevleri- alması ve satması, kripto borsalarında ise kullanıcıların kâr elde etmek için kripto para birimlerini kullanmasıdır. Kripto alım satım işlemleri, yatırımcılar tarafından sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir. Kripto para borsaları (exchange) sayesinde, kripto paralar ile ödemeler hızlı ve kolay bir şekilde yapılabilir. Günümüzde, geleneksel ödeme yöntemlerine ek olarak kripto varlıklar da yaygınlaştığı için bu sistem banka havaleleri gibi farklı ödeme yöntemlerini de destekleyerek kullanıcılarına esneklik sunar.
Bir kripto para borsası, genellikle alım satım hizmeti için bir işlem komisyonu alan bir piyasa oyuncusu olarak değerlendirilebilir. Çevrimiçi (online) bir işletme olarak, elektronik olarak aktarılan para ve dijital para birimlerini değiştirir.
Exchangeler, dijital para birimleri veya kripto para birimleri karşılığında banka havalelerini veya diğer ödeme şekillerini kabul edebilir. Bir exchange, kullanıcının kişisel kripto para cüzdanına kripto para birimi gönderebilir. Bazıları dijital para birimi bakiyelerini, dünya çapındaki ATM’lerden para çekmek için kullanılabilecek anonim ön ödemeli kartlara dönüştürebilirken, diğer dijital para birimleri altın gibi gerçek dünyadaki emtialarla desteklenir.
Exchange nasıl çalışır?
Kripto para borsaları (exchange), kullanıcıların dijital varlıkları alıp satabildiği bir platform olarak karşınıza çıkar. İşleyişi temel olarak şu adımlardan oluşur:
- Hesap oluşturma ve doğrulama: Kullanıcılar, bir exchange platformuna kayıt olarak hesap oluşturur. Bu işlem, güvenlik nedeniyle kimlik doğrulama (KYC) süreci gerektirir. Bu aşamada, kimlik belgeleri yüklenir ve kullanıcı bilgileri doğrulanır.
- Para yatırma: Kullanıcılar, borsa hesaplarına fiat para veya başka kripto paralar yatırabilir. Para yatırma işlemleri genellikle banka havalesi veya bir cüzdan adresine kripto gönderimi ile yapılır.
- Alım satım işlemleri: Kullanıcılar, alım veya satım emirleri oluşturarak işlem yapar. Piyasa emri kullanılarak anlık piyasa fiyatından işlem yapılabilir. Limit emri kullanarak da belirlenen bir fiyattan işlem gerçekleştirmek mümkün olur.
- Çekim işlemleri: Kullanıcılar, kazandıkları veya tuttukları varlıkları borsadan çekebilir. Kripto varlıklar genellikle kişisel cüzdanlara transfer edilir, fiat para ise banka hesaplarına çekilebilir.
Exchange platformları, kullanıcıların işlemlerini eşleştirerek hızlı ve güvenli bir şekilde ticaret yapmasını sağlar. Bu süreç, modern kripto para ekosisteminin temelini oluşturur.
Kripto para borsasında alım satım örneği
Kripto para borsaları, yaygın olarak “exchange” olarak adlandırılan platformlardır ve kullanıcıların kripto paralarla alım satım yapmasına olanak tanır. Bir yatırımcı, platform üzerinden Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) veya diğer kripto varlıkları alabilir ya da satabilir. İşlem süreci genellikle basit adımlardan oluşur.
Yatırımcı Bitcoin satın almak istiyorsa, öncelikle exchange platformuna üye olur ve hesabına banka havalesi gibi bir ödeme yöntemi aracılığıyla para yatırır. Ardından, Bitcoin almak için bir piyasa emri veya limit emri oluşturabilir. Piyasa emri, Bitcoin’in var olan fiyatından anında alım yapılmasını sağlar. Eğer yatırımcı, Bitcoin fiyatı belirli bir seviyeye düşünce almak istiyorsa, örneğin 65.000 dolar gibi bir fiyat belirleyerek limit emri verebilir.
Exchange platformları, kullanıcılarına işlem hızı ve esnekliği sunsa da yatırımcıların fiyat dalgalanmalarına karşı stratejik hareket etmeleri önemli. Kripto borsaları, akıllı sözleşmeler aracılığı ile farklı arzları bir araya getirir. Karşı tarafın kim olduğunun önemi olmayan bu ağlarda, taahhüt edilen işlem tamamlandığında alım veya satım gerçekleşmiş olur.
DEX veya merkezî olmayan değişim nedir?
DEX yani merkezî olmayan değişim, kullanıcıların kripto para alım satım işlemlerini bir aracıya ihtiyaç duymadan gerçekleştirdiği platformlar olarak karşınıza çıkar. Geleneksel merkezî borsalardan (CEX) farklı olarak, DEX’ler blokzincir teknolojisi üzerine inşa edilir ve kullanıcıların varlıkları üzerinde tam kontrol sahibi olduğu bir sistem sunar.
Bu platformlarda, işlemler akıllı sözleşmeler aracılığıyla otomatik olarak gerçekleştirilir. Akıllı sözleşmeler, işlemleri önceden belirlenmiş kurallara göre yürütür ve güvenliği sağlar. Kullanıcılar, bir DEX kullanarak varlıklarını borsaya aktarmadan doğrudan kendi cüzdanlarından işlem yapabilir.
Kripto exchange işlemi, alıcı ve satıcıları bir araya getirerek likidite yaratır. Yatırıcımlar, belirli projelere ve noktalara kolayca erişmesini sağlayan bu sistem, yüksek arzların ortaya çıkmasına yardımcı olur. Bu işlemlerde güvenli akıllı sözleşmeler kullanılır.
Kripto para borsası, blokzincir tabanlı işlemlerin kolay bir şekilde yapılabilmesine olanak sağlar. Blokzincir tabanlı olan sistemler, yüksek arzların güvenli bir şekilde sürdürebilmesine de imkân tanır. Bu platformlarda işlem çiftleri, kullanıcıların likidite havuzlarına sağladığı katkılarla oluşur. DEX’lerin, tamamen anonim işlemlere olanak tanıması en büyük avantajları olarak kabul edilebilir.
DEX kullanırken yüksek işlem ücretleri ve sınırlı likidite gibi sorunlar yaşanabilir. Buna rağmen, merkezî olmayan değişimler, kullanıcı mahremiyetine ve özgürlüğüne önem verenler için önemli bir alternatif olarak karşınıza çıkar.
