Maker, Ethereum blokzincir üzerinde kurulmuş bir merkeziyetsiz finans (DeFi) uygulamasıdır. Ağustos 2024’te marka adı değiştirilerek Sky Protocol olmuştur. Kullanıcıların DAI stablecoin’i üretmelerine olanak tanır. Geleneksel stablecoin’ler gerçek dünya varlıkları tarafından desteklenir. Örneğin USDT, 1 dolara sabitlidir. Ancak DAI akıllı sözleşmelerde tutulan aşırı teminatlandırılmış (overcollateralized) kripto varlıklarıyla desteklenir. Bunun anlamı ise belirli bir teminat oranı kullanılarak 1 DAI için ETH gibi desteklenen varlıklardan birden fazla teminat gösterilmesi gerektiğidir.
Bu sistem MakerDAO tarafından yönetilir. MakerDAO, bir merkeziyetsiz otonom organizasyondur. Burada MKR token sahipleri protokol değişiklikleri önerip bunlar hakkında oy kullanabilir. Ayrıca risk parametreleri ve teminat oranları hakkında da söz sahibi olurlar. Maker’ın temel amacı kripto paralarda görülen volatiliteyi azaltmaktır. Bunu yaparken de blokzincirlerdeki erişilebilirliği ve şeffaflığı korumaya çalışır.
Maker ne zaman ve kim tarafından kuruldu?
Maker, 2015 yılında Danimarkalı girişimci Rune Christensen tarafından kurulmuştur. İlk ürünleri MakerDAO’dur. Ağustos 2024’te proje Sky adını almıştır.
Maker nasıl çalışır?
Maker (yeni adıyla Sky Protocol), DAI ve USDS gibi stablecoin’lerin üretilmesi için kullanılan Vault’larla (kasalarla) çalışır. Stablecoin’lerin çıkarılması için ETH gibi desteklenen varlıkların kasalara kilitlenmesi gerekir. Teminat çeşitlerinin MKR token sahipleri tarafından belirlenmiş kuralları vardır. Bu kurallar kilitlenen varlıkların ne kadar stablecoin’e denk geleceği, ne kadar teminat verilmesi gerektiği ve faiz oranları gibi konuları etkiler. Eğer teminatın değeri çok düşerse sistem MKR çıkarıp teminatı açık artırmada satarak kasayı otomatik olarak likide eder.
Teminat fiyatları Oracle Network tarafından belirlenir. Oracle Network, verileri bir gecikme mekanizmasıyla sisteme iletir. Böylece yönetişimin saldırılara ve hatalara tepki vermek için vakti olur. Kripto paraların dışındaki varlıkları desteklemek için proje bir de gerçek dünya varlıklarının tokenize halinin bulunduğu kasalara sahiptir.
Maker nasıl kullanılır?
Maker’ı kullanmak için öncelikle Ethereum uyumlu bir kripto para cüzdanına ihtiyacınız vardır. Daha sonra bu cüzdanda DAI çıkarmak için teminat olarak göstereceğiniz desteklenen varlıkları bulundurabilirsiniz. Cüzdanınızda desteklenen varlıklar varsa direkt olarak kasalarla (vaults) etkileşime geçmeye başlayabilirsiniz.
Yatırmak istediğiniz teminat türünü, ne kadar kilitleyeceğinizi ve ne kadar DAI ya da USDS üretmek istediğinizi seçersiniz. Sistem otomatik olarak teminat oranınızı hesaplayıp size gösterir. Bu oranı gereken minimum orandan yukarıda tutmanız gerekir. Aksi takdirde minimum oranın altına düşüldüğünde teminatınız otomatik olarak satılır. İşlemi onayladıktan sonra kasanız aktif hale gelir ve yeni ürettiğiniz stablecoin’ler de buraya gönderilir.
MKR nasıl alınır?
MKR işlemlerini blokzincir tabanlı yenilikçi ürün ve hizmetler geliştiren Paribu üzerinden yapabilirsiniz. Bunun için öncelikle bir Paribu hesabı açmanız ve KYC (Müşterini tanı) sürecini tamamlamanız gerekir. Hesabınızı açtıktan sonra MKR piyasa sayfasını ziyaret ederek standart ya da gelişmiş görüntüleme seçeneklerini kullanabilirsiniz. Her iki seçenekte de MKR alımı yapmak için Limit, Piyasa ve Koşul emirlerinden birini seçebilirsiniz. Fiyat kısmından coin’i aldığınız fiyatı görürsünüz. Daha sonra almak istediğiniz MKR miktarını girip alım işleminizi tamamlayabilirsiniz.
Maker güvenilir mi?
MakerDAO’nun güvenlik denetimi raporları toplulukla şeffaf bir şekilde paylaşılmıştır. Burada kullanıcıların dikkatini çekebilecek nokta eskiden tüm raporlara web sitesinden ulaşılabilirken şu anda sayfanın kullanılamıyor olmasıdır. Markasını yeniden yapılandırma sürecine girdiği göz önüne alınırsa sayfaların açılmama sebebi buna bağlanabilir. Ancak raporlar incelendiğinde en yenisinin 2021 yılına ait olduğu da görülmektedir. Bu da akıllarda soru işaretleri oluşturabilir.
Platformun güvenliğini artırmak için arızaları fark edip bildiren kullanıcılara ödül verilecektir. Bu sayede tüm topluluğun sürece katılması sağlanmış olur. Bu arıza bildirim sürecini ise diğer kripto para projelerinde de olduğu gibi Immunefi yürütecektir. Ayrıca yaygın bir şekilde tercih edilen Ethereum blokzincirini kullanması da platform için artı olabilir. Ancak herhangi bir kripto para projesinde olduğu gibi kullanıcıların kendi araştırmalarını iyi yapmaları gerekir.
MKR coin yorum ve geleceği
MKR coin’in geleceğini değerlendirirken Sky ya da eski adıyla MakerDAO’nun ekosistemdeki rolünü göz önünde bulundurmak gerekir. Platform çeşitli teminatlarla desteklenen stablecoin’ler yaratmak için kullanılan en eski projelerden biridir. Stablecoin’ler merkeziyetsiz finans için oldukça önemlidir. Bu sebeple DAI ve USDS’nin benimsenmesi MKR’nin geleceğini doğrudan etkileyebilir.
MKR yönetişimin yanı sıra platformun devamlılığı için de gereklidir. Platformda herhangi bir sorun olması durumunda MKR kullanılacağı için uzun vadede coin’in projedeki önemi devam edecektir. Ancak projenin Sky’a geçmesi ve SKY coin’i tanıtmasıyla birlikte MKR’ın geleceği hakkında soru işaretleri oluşmaya başlamıştır. Şu anda hala kullanılıyor olsa da MKR’da çok bir hareketlilik gözlemlenmemektedir. Bu yüzden kullanıcıların kendi araştırmalarını yaparken haberleri ve topluluğun hareketlerini de dikkatli takip etmeleri önemlidir.
En düşük fiyat ile en yüksek fiyat ve toplam arz
MKR bugüne dek en yüksek fiyatını 6,339 dolar ile 4 Mayıs 2021’de görürken en düşük fiyatını 21,06 dolar ile 30 Ocak 2017’de gördü. Toplam arzı 870.827,47 MKR olan kripto paranın dolaşımdaki arzı ise 847.225,42 MKR’dır.
