Kripto para birimlerinin kullanım alanlarının genişlemesiyle birlikte, bu varlıklar küresel finansal sistemde giderek daha önemli bir konuma geliyor. Dünya genelinde hükümetler, kripto para birimlerinin vergilendirilmesi ve düzenlenmesi konusunda farklı politikalar geliştiriyor. Bazı ülkeler, kripto varlıklara ilişkin vergilendirme kurallarını açık ve net biçimde tanımlarken; bazıları henüz kripto vergisi alanında somut bir adım atmamıştır.
Türkiye kripto vergisine yönelik yasal düzenlemeler uzun süredir gündemdeydi. Bu kapsamda hazırlanan Kripto Varlıklar Kanunu (“7518 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”), 2024 yılı Mayıs ayının son haftasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulmuş ve 2 Temmuz 2024 itibarıyla yürürlüğe girdi. Yasada, doğrudan kripto yatırımcılarının bireysel kazançları üzerinden alınacak bir vergiye ilişkin hüküm bulunmuyor. Ancak, yatırımcıların kullandığı platformların faiz gelirleri dışındaki kazançları üzerinden %2 oranında bir kesinti yapılması kararlaştırıldı. Bu tutarın yarısı Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) yarısı TÜBİTAK’a aktarılacak şekilde düzenlendi.
Kripto para yasası çıktı mı?
Kripto paralar, son zamanlarda küresel finans sisteminin bir parçası haline geldi. Türkiye’de kripto para vergilendirmesi, 2024 yılında kabul edilen Kripto Varlıklar Kanunu kapsamında ele alınmadı. Bu yasal düzenleme ile hükümet; ekonomik düzenin korunması ve finansal güvenliğin sağlanması ve gibi temel hedeflere odaklanmıştır.
2024 yılında yürürlüğe giren Kripto para yasası, Türkiye’de dijital varlık ekosisteminin güvenli, şeffaf ve denetlenebilir bir yapıya kavuşması açısından kritik bir adım oldu. Yeni yasa kapsamında, kripto borsa faaliyetleri daha sıkı denetime tâbi tutuldu, yatırımların şeffaf biçimde raporlanması zorunlu hale geldi. Ayrıca yasa dışı işlemler için uygulanacak yaptırımlar netleşti. Yasaya göre, gerekli izinleri almadan faaliyet gösterdiği tespit edilen hizmet sağlayıcılar, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilecektir.
Türkiye’deki kripto para vergisi ve yasal düzenlemeler
Türkiye’de kripto para alanına ilişkin yasal düzenleme süreci uzun bir hazırlık döneminden geçti. Kripto yasası, yalnızca yerel dinamikleri değil, aynı zamanda uluslararası düzenleyici yaklaşımlar ve uzman görüşleri dikkate alınarak hazırlandı. Her ne kadar kripto para vergilendirmesi ve yasal çerçevesi uzun yıllardır kamuoyunun gündeminde olsa da, kripto vergisiyle ilgili yasal bir düzenleme 2025 yılına kadar yürürlüğe girmedi. Bu süreçte, kripto varlıklardan elde edilen kazançlar genel olarak gelir vergisi kapsamında değerlendirildi.
Paribu üzerinden gerçekleştirdiği kripto para alım satım işlemlerinin gelir vergisine tabi olup olmadığı; Paribu’nun, alım satım işlemleri üzerinden gerçekleştirdiği aracılık faaliyeti ile bu kapsamda elde ettiği komisyon gelirinin, kurumlar vergisine tabi olup olmadığı ve Paribu bünyesinde gerçekleştirilen kripto para alım ve satım işlemlerinin katma değer vergisine tabi olup olmadığı değerlendirildi. 2024 yılında yürürlüğe giren Kripto Varlıklar Kanunu, dijital varlıklar alanında Türkiye’deki ilk kapsamlı yasal düzenleme oldu. Kanun, doğrudan vergilendirme hükümleri içermemekle birlikte, sektörel finansal katkı mekanizması getiren önemli bir maddeyi içerir.
Bu düzenleme doğrultusunda, kripto para hizmet sağlayıcılarının —faiz gelirleri haricinde elde ettikleri gelirler üzerinden— Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve TÜBİTAK gibi belirlenen kurumlara toplamda %2 oranında ödeme yapma zorunlu hale geldi.
Gelir vergisi
Türk vergi sisteminde yer alan vergiler temel olarak üç sınıfta ele alınır:
- Gelir Üzerinden Alınan Vergiler (Örneğin: Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi)
- Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler (Örneğin: Katma Değer Vergisi, Damga Vergisi vs.)
- Servet Üzerinden Alınan Vergiler (Örneğin: Veraset İntikal Vergisi, Emlak Vergisi vs.)
Gelire giren kazançlar kanunda sayılı haldedir. Bunlar; ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazançlar ve iratlar şeklindedir.
Kurumlar vergisi
Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre, vergiye tabi tutulan kurumlar aşağıdaki gibidir:
- Sermaye şirketleri (anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar)
- Kooperatifler
- İktisadi kamu kuruluşları
- Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler
- İş Ortaklıkları’nın adlı kurumların kazançları
Burada Gelir Vergisi Kanunu kapsamında bir değerlendirme gerçekleştirilecek olup gelir vergisine tabi kazanç ve iratlardan “ticari kazanç” içerisinde yer alacaktır.
Paribu, bünyesindeki kullanıcıların gerçekleştirdiği kripto para alım ve satım işlemlerinden komisyon geliri elde eder. Burada yer alan komisyon geliri, Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında ticari kazanç kapsamına girer. Sonuç olarak; Paribu Kripto Varlık Alım Satım Platformu Anonim Şirketi, Kurumlar Vergisi Kanunu’na tabi bir şirkettir.
Katma değer vergisi (KDV)
Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre; Türkiye’de “ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler” katma değer vergisine (KDV) tabidir.
Paribu Kripto Varlık Alım Satım Platformu Anonim Şirketi, bir sermaye şirketi olup kripto para alım ve satım işlemlerinden gerçekleştirdiği komisyon kazancı, ticari kazanç olarak Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında değerlendirilir.
Bu kapsamda, ticari faaliyet çerçevesinde yapılan her türlü teslim ve hizmet, Katma Değer Vergisi Kanunu içerisinde kabul edildiği için, kripto paraların alım ve satımında da katma değer vergisine (KDV) tabi tutulacaktır. Katma değer vergisinin matrahı da faturada gösterilen değer olarak kabul edilir.
Kripto para alım ve satım işlemlerinde bu üç sınıftan, “Katma Değer VergisiGelir Vergisi” kapsamında değerlendirilme yapılır. Katma Değer Vergisi Kanunu kapsamına teslim ve hizmet nedeniyle doğan ödemelere girer.
Farklı ülkelerde kripto para vergisi uygulamaları
Farklı hükümetler, kripto para piyasalarını denetim altına almak ve yatırımcı farkındalığını artırmak amacıyla çeşitli düzenleyici yöntemler benimsiyor. Aşağıda, bazı ülkelerin kripto para vergilendirmelerine ilişkin uygulamaları özetlenmiştir:
- İngiltere’de kripto para vergisi, iki ayrı kategori altında vergilendirilir. Bunlardan ilki sermaye kazanç vergisi olarak tanımlanır. Bu kapsamda; kripto paraların alış fiyatından daha yüksek bir fiyata satılması, Bitcoin gibi bir kripto para biriminin başka bir kriptoya dönüştürülmesi, kripto varlıklarla mal veya hizmet satın alınması ya da kripto paraların bir başkasına transfer edilmesi durumlarında vergilendirme uygulanır. İkinci kategori ise gelir vergisi olup, daha çok aktif gelir elde etmeye yönelik işlemleri kapsar. Bu vergilendirme türü; istihdam karşılığında kripto para ile ödeme alınması, Ethereum gibi varlıkların cüzdanda belirli bir süre kilitlenerek ödül kripto kazanılmasını sağlayan staking uygulamaları gibi durumları içerir.
- Hollanda, kripto para varlıklarını sermaye kazancı yerine varlık (servet) vergisi kapsamında değerlendirilir. Vergi hesaplaması, bir önceki yıl sonu itibarıyla elde tutulan varlıkların toplam değeri esas alınarak yapılır.
- Kanada kripto para vergi sisteminde ise, İngiltere sistemindeki gibi sermaye kazançları ve gelir vergisi olmak üzere iki tür bulunur.
Kripto para kazançlarının vergilendirilmesinde en önemli adım, gelirlerin doğru ve eksiksiz şekilde beyan edilmesidir. Beyan işlemi tamamlandıktan sonra, kazancın türüne (sermaye kazancı, gelir, servet vb.) ve miktarına bağlı olarak uygulanacak vergi türü ve oranı belirlenir. Bu süreçte, doğru vergi hesaplaması yapılabilmesi için kripto vergi hesaplama araçları ve uzman desteği yaygın olarak kullanılır.
Kripto para vergisi ne kadar?
Kripto varlık işlemleri nedeniyle doğan vergi alım satım işlemi sırasında işlemin yapıldığı platform tarafından KDV olarak tahsil edilmekte ve işlemi yapan kripto para sahipleri için ödenir. İlgili KDV tutarı yapılan işlemin hacmine ve alınan komisyona göre değişir.
Kripto paraların vergilendirilmesi, ülkeden ülkeye farklı oran ve yöntemlerle uygulanıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde kripto kazançları, bireyin gelir seviyesine bağlı olarak %10 ile %37 arasında değişen oranlarda vergilendirilir. Ayrıca bazı eyaletlerde, federal sisteme ek olarak eyalet düzeyinde ilave vergiler de uygulanır. Hollanda ve Kanada’da kripto gelirleri, genel gelir vergisi dilimlerine göre vergilendirilir; oranlar bireyin toplam servet veya yıllık gelirine göre farklılık gösterir. Almanya’da ise kripto varlıkların bir yıldan uzun süre elde tutulması, ilgili kazançların vergiden muaf olmasını sağlayabilir. İngiltere’de kripto gelirleri yalnızca yasal düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki dönemi kapsayacak şekilde vergilendirilir. Tüm bu ülkelerde, kripto gelirleri genellikle kişinin ya da kurumun toplam yıllık gelirine dahil edilerek değerlendirilmekte ve ilgili vergi dilimine göre işlem görür.
Uluslararası düzeyde, kripto para vergilendirmesine ilişkin düzenlemeler henüz tam anlamıyla standartlaşmamış olsa da birçok ülke benzer yaklaşımlar benimsiyor. Türkiye’de de kripto para alım-satım işlemlerinden elde edilen kazançlar, gelir vergisi kapsamında değerlendirilmez ve mevcut vergi mevzuatına göre beyan edilmesi gerekmez. Kripto para vergi oranı düzenlemelerine yönelik yapılacak düzenlemelerde, uluslararası standartlar ve diğer ülkelerin uygulamaları dikkate alınarak kapsamlı bir sistemin oluşturulması hedefleniyor.
Bu içerik en son 26 Ağustos 2025 tarihinde güncellenmiştir.
