Terra (Luna), merkeziyetsiz finans (DeFi) çözümleri sunmak amacıyla geliştirilen bir blokzincir projesidir. Blokzincir tabanlı bir ağ olan Terra, özellikle akıllı sözleşmeler aracılığıyla çalışan uygulamalara altyapı sunar. Terra Luna ekosistemi 2022 yılında ciddi bir çöküş yaşadı. Proje sabit kripto para (stablecoin) UST ile çalışıyordu. Ancak büyük satış baskısı sonucunda UST sabitliğini kaybedince, sistemdeki denge bozuldu ve LUNA’nın arzı kontrolsüz bir şekilde artarak token’ın değerini neredeyse sıfıra indirdi. Yaşanan krizin ardından proje ikiye ayrıldı: Eski zincir Terra Classic (LUNC) adını alırken, sabit kripto para olmadan yoluna devam eden yeni zincir ise Terra 2.0 (LUNA) olarak yeniden yapılandırıldı.
Terra nasıl çöktü?
Terra (LUNA) ekosistemi, 2022 yılının Mayıs ayında kripto para tarihindeki en büyük çöküşlerden birini yaşadı. Çöküşün temelinde, sistemin merkezinde yer alan algoritmik stablecoin UST’nin 1 dolarlık sabitliğini kaybetmesi yer alıyordu. Büyük miktarlarda UST’nin satılmasıyla birlikte ağın dengesi bozuldu ve UST’nin fiyatı 1 doların altına indi. Sabitliği yeniden sağlamak amacıyla sistem yoğun şekilde LUNA basmaya başladı, fakat bu da LUNA’nın arzının hızla şişmesine ve değerinin neredeyse sıfırlanmasına neden oldu. Kısa süre içinde milyarlarca yeni LUNA piyasaya sürüldü ve hem UST hem de LUNA büyük değer kaybı yaşadı. Bu durum yatırımcılar için büyük zararlara yol açtı, Terra ekosistemine olan güveni sarstı ve kripto piyasasında geniş çaplı bir kriz etkisi yarattı. Sonuç olarak proje ikiye bölündü: eski zincir Terra Classic (LUNC) adını alırken, yeni zincir Terra 2.0 (LUNA) olarak yoluna farklı bir yapı ile devam etmeye başladı.
Terra 2.0 (LUNA) nedir?
Terra 2.0 (LUNA), 2022 yılında Terra ekosisteminin yaşadığı büyük çöküşün ardından başlatılan yeni blokzincir ağıdır. Bu ağ, stablecoin içermeyen, daha sadeleştirilmiş ve topluluk odaklı bir yapıya sahiptir. Terra 2.0, çöküşe neden olan UST algoritmik stablecoin sistemini devre dışı bırakarak, kullanıcı güvenini yeniden kazanmayı ve ağ üzerindeki merkeziyetsiz uygulamaları (dApp’ler) desteklemeyi amaçlamaktadır.
Yeni zincirin yerel (native) token’ı da yine LUNA adını taşır, ancak bu token eski zincirdeki LUNA ile aynı değildir. Terra 2.0, geliştiricilere akıllı sözleşmeler oluşturma, uygulama geliştirme ve stake yoluyla yönetişime katılma gibi olanaklar sunar.
Terra 2.0 (LUNA) ile Terra Classic (LUNC) farkları nelerdir?
- Terra Classic, 2022’de yaşanan algoritmik stablecoin UST çöküşü öncesindeki orijinal Terra ağını temsil eder. Terra 2.0, bu krizden sonra başlatılan yeni zincirdir.
- Terra Classic (LUNC), hâlâ UST ile entegre olan eski sistemin mirasını taşırken, Terra 2.0 (LUNA) ise herhangi bir stablecoin barındırmaz ve tamamen yeniden inşa edilmiş bir altyapıya sahiptir.
- LUNA, arz yapısı, stake modeli ve uygulama desteğiyle daha sade, daha kontrollü bir yapı sunar. LUNC tarafında arz hâlâ çok yüksektir ve sistemin sürdürülebilirliği topluluğun katkılarıyla şekillenmektedir.
- Terra 2.0 geliştiricilere yeni uygulamalar oluşturma imkânı sunarken, Terra Classic daha çok yatırımcı topluluğunun yakım gibi girişimlerle desteklemeye çalıştığı bir zincir hâline gelmiştir.
Terra (LUNA) ne zaman ve kim tarafından kuruldu?
Terra (LUNA), 2018 yılında Do Kwon ve Daniel Shin tarafından Güney Kore merkezli Terraform Labs çatısı altında kurulmuştur. Do Kwon, daha önce yazılım mühendisliği ve girişimcilik alanlarında deneyim sahibi bir isim olarak projeye liderlik etmiştir.
Projenin kurucuları olan Do Kwon ve Daniel Shin, şu anda aktif olarak projenin başında yer almamaktadır. 2022’de yaşanan çöküşün ardından, özellikle Do Kwon çeşitli ülkelerde hukuki soruşturmalara konu olmuş ve 2023 yılında Karadağ’da sahte pasaportla yakalanarak tutuklanmıştır. Hakkında hem Güney Kore hem de ABD’de dolandırıcılık ve piyasa manipülasyonu suçlamaları bulunmaktadır. 11 Aralık’ta 25 yıl hapis cezasıyla yüzleşmiştir. Mahkeme kararı suçlarını kabul etmesi durumunda bunun 12 yılla sonuçlanabileceğini belirtmiştir. Daniel Shin ise Güney Kore’deki yasal süreçlerle yüzleşmiştir. Çöküş sonrası yeniden yapılandırılan Terra Classic yönetiminde “Terra Rebels” gibi gruplar aktif rol oynamaktadır. Terra 2.0 ise daha merkeziyetsiz bir yönetişim modeli olan DAO yapısına yönelmiştir.
Terra 2.0 (LUNA) nasıl çalışır?
Terra (LUNA) coin, Terra mainnet v2 olarak bilinen bir Katman-1 blokzincir ağı üzerinde çalışır. Bu ağ, Cosmos SDK kullanılarak inşa edilmiştir ve Tendermint tabanlıdır. LUNA, Terra 2.0 ağının yerel token’ıdır. Terra (Luna), Proof-of-Stake (PoS) tabanlı bir konsensüs mekanizmasına sahiptir. Bu nedenle geleneksel anlamda kripto para madenciliği (mining) mümkün değildir. Kullanıcılar LUNA token’larını stake edebilir. Bu sayede ağın güvenliğine katkı sağlar, doğrulayıcılardan (validator) ödül kazanır ve yönetişimde oy hakkı elde eder.
En düşük fiyat ile en yüksek fiyat ve toplam arz
LUNA, bugüne dek en yüksek fiyatını 19.54 dolar ile 28 Mayıs 2022’de görürken, en düşük fiyatını 0.1274 dolar ile 22 Haziran 2025’te gördü. Toplam arzı 1.186.707.049 LUNA olan kripto paranın dolaşımdaki arzı ise 709.984.438,92 LUNA’dır.
