Bu yazıda gerçek kişi kullanıcıların, Paribu üzerinden gerçekleştirdiği kripto para alım satım işlemlerinin gelir vergisine tabi olup olmadığı; Paribu’nun, alım satım işlemleri üzerinden gerçekleştirdiği aracılık faaliyeti ile bu kapsamda elde ettiği komisyon gelirinin, kurumlar vergisine tabi olup olmadığı ve Paribu bünyesinde gerçekleştirilen kripto para alım ve satım işlemlerinin katma değer vergisine tabi olup olmadığı değerlendirilmiştir.
Gelir Vergisi
Türk vergi sisteminde yer alan vergiler temel olarak üç sınıfta ele alınmaktadır:
- Gelir Üzerinden Alınan Vergiler (Örneğin: Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi)
- Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler (Örneğin: Katma Değer Vergisi, Damga Vergisi vs.)
- Servet Üzerinden Alınan Vergiler (Örneğin: Veraset İntikal Vergisi, Emlak Vergisi vs.)
Gerçek kişi kullanıcıların gerçekleştirdiği kripto para alım ve satım işlemlerinde bu üç sınıftan, gelir üzerinden alınan vergilerden olan “Gelir Vergisi” kapsamında değerlendirilme yapılmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu’na göre, “Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır”. Gelire giren kazanç ve iratlar ise kanunda sayılı hâldedir. Bunlar; ticarî kazançlar, ziraî kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar şeklindedir.
Kanun kapsamında kazanç ve irat başlıkları sayılı olduğu için, kripto paraların alım satımı sonucunda kazanç doğması halinde bu kazancın hangi sınıflandırmada yer alacağı değerlendirilmelidir. Örneğin; kripto paraların alım satım işlemleri süreklilik arz ediyorsa ve işlem yapılırken daimî olarak kâr amacı güdülüyorsa, ticari kazanç olarak adlandırılması mümkündür.
30 Nisan 2021’de yürürlüğe giren ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından, 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’a dayanak gösterilerek hazırlanan “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik”te ilk kez kripto varlık ifadesi tanımlanmış olup bu yönetmeliğin uygulanmasında kripto varlık, “dağıtık defter teknolojisi ve benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlık” şeklinde ifade edilmiştir.
Gayri maddi varlık olarak kabul edildiği takdirde Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılı olan yedi tane kazanç ve irattan hangisi içerisinde değerlendirileceği belirsizdir. Keza, TCMB tarafından her ne kadar kripto paralar, gayri maddi varlık olarak tanımlanmışsa da kanun lafzında sadece bu Yönetmeliğin uygulanmasında bu şekilde belirtildiği yazılmıştır.
Bu noktada kripto paralara yönelik herhangi bir düzenleme yapılmadan, bir başka deyişle; hangi sınıfta yer alacağı kanunlar tarafından belirlenmeden, kripto paraların Gelir Vergisi Kanunu kapsamına tabi olarak değerlendirilmesi henüz gerçekleştirilememektedir.
Kurumlar Vergisi
Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre, vergiye tabi tutulan kurumlar aşağıdaki gibidir:
- Sermaye şirketleri (anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar)
- Kooperatifler
- İktisadi kamu kuruluşları
- Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler
- İş Ortaklıkları’nın adlı kurumların kazançları
Burada Gelir Vergisi Kanunu kapsamında bir değerlendirme gerçekleştirilecek olup gelir vergisine tabi kazanç ve iratlardan “ticari kazanç” içerisinde yer alacaktır.
Bu kapsamda, Paribu Teknoloji Anonim Şirketi, İstanbul Ticaret Odası’na bağlı olarak kurulmuş bir sermaye şirketidir.
Paribu, bünyesindeki kullanıcıların gerçekleştirdiği kripto para alım ve satım işlemlerinden komisyon geliri elde etmektedir. Burada yer alan komisyon geliri, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında ticari kazanç kapsamına girmektedir.
Sonuç olarak; Paribu Teknoloji Anonim Şirketi, Kurumlar Vergisi Kanunu’na tabi bir şirkettir.
Katma Değer Vergisi (KDV)
Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre; Türkiye’de “ticari, sınai, zırai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler” katma değer vergisine (KDV) tabidir.
Paribu Teknoloji Anonim Şirketi, bir sermaye şirketi olup kripto para alım ve satım işlemlerinden gerçekleştirdiği komisyon kazancı, ticari kazanç olarak Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında değerlendirilmektedir.
Bu kapsamda, ticari faaliyet çerçevesinde yapılan her türlü teslim ve hizmet, Katma Değer Vergisi Kanunu içerisinde kabul edildiği için, kripto paraların alım ve satımında da katma değer vergisine (KDV) tabi tutulacaktır. Katma değer vergisinin matrahı da faturada gösterilen değer olarak kabul edilmektedir.
Bu içerik en son 31 Ocak 2023 tarihinde güncellenmiştir.
